Shkruan: Arsim ZEKOLLI
Në ditën e parë të punës pas deklaratës së Zeqirija Ibrahimit për nevojën e formimit të Asociacionit të Komunave Shqiptare sipas modelit të Asociacionit të Komunave Serbe në Kosovë, me kalimin e kohës filloi parada e dënimeve. Nga qëndrimi i BDI-së se bëhet fjalë për “politikë patetike, antieuropiane dhe antiamerikane”, të cilën më vonë do ta lexojë edhe kryeministri Kovaçevski, e deri te refuzimi i partive shqiptare se “kjo do t’i rrezikojë shqiptarët në komunat ku janë nën njëzet për qind”, të pasuar nga qëndrimet se “çfarë Asociacioni bre, Republikë Shqiptare menjëherë!”, deri te qëndrimet e vonuara, por të pritshme, se “kërkesa është me qëllim të formimit të Shqipërisë së Madhe”.
Po atë ditë, në Kumanovë, një drejtoreshë shkolle e ndaloi shfaqjen e nxënësve të shkollave të mesme – shqiptarë, Regjistri Qendror refuzoi të regjistrojë një shoqatë për shkak të vulës dygjuhëshe dhe punësimi i maqedonasve, që paraqiten si shqiptarë, vazhdoi me ritëm të pandërprerë. Për lajme të tilla nuk ka pasur reagime as nga pushteti, as nga Kovaçevski – përndryshe nga Kumanova, nuk kishte qëndrim nga opozita dhe askush nuk e akuzoi askënd se bëhet fjalë për “përpjekje për të ndërtuar Serbinë e Madhe”. Sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Puf, krejt e mori era.
Mund të flasim për motivet e Zeqirija Ibrahimit, mund t’i analizojmë motivet e Alternativës, mund ta teprojmë në përpjekjet për të mohuar dhe relativizuar qëndrimin e tij, të mbështetur edhe nga lideri Afrim Gashi dhe të ndarë nga nënkryetari i BDI-së, Izet Mexhiti, por një gjë megjithatë, nuk mund të mos e bëjmë. Nuk mund ta mohojmë se deklarata e tij jehoi si kërcitja e gishtave për t’u zgjuar nga ëndrra pas një hipnoze të gjatë. Orteku i reagimeve e konfirmon këtë. Në atë deklaratë nuk kishte asgjë të çuditshme, asgjë skandaloze. Pretendimi i gjatë i Maqedonisë me muaj të tërë ishte i çuditshëm dhe skandaloz për ngjarjet brenda dhe rreth Kosovës, të cilat (in)direkt ndikojnë edhe në vendin tonë. Tensioni ishte i ndjeshëm. Shqetësimi ishte i dukshëm. Ankthi i dallueshëm. Ibrahimi vetëm e ndërpreu operacionin e koordinuar të a.q. “nuk ka ndodhur asgjë” dhe e shtroi pyetjen që ekzistonte prej muajsh në çdo mendje politike në vend dhe te një numër i madh mendjesh diplomatike në mënyrë kontinentale.
Importimi i problemit të huaj
Gjatë gjithë bisedave, argumenti më i shpeshtë i përmendur ishte se Ibrahimi importon problemin e huaj në territorin tonë. Kjo është e saktë, nëse shikohet nga këndvështrimi maqedonas dhe nëse injorohet qëndrimi i shqiptarëve në dhjetë vitet e fundit nga kontestet e importuara me Greqinë, kontesti me Bullgarinë, e deri te problemet me identitetin e maqedonasve / bullgarëve në Pustec ose në Gorë. Argumenti i dytë, se është antiperëndimor, është mjaft interesant dhe komik, duke pasur parasysh faktin se pikërisht SHBA-ja dhe BE-ja janë në ballë të kërkesave për formimin e Asociacionit monoetnik të serbëve në Kosovë, me të cilin do të forcohet multietniciteti i Kosovës. Prandaj, del se BDI-ja dhe LSDM-ja konsiderojnë se… e dini çfarë, me thënë të drejtën, nuk ia vlen të komentohen marrëzitë parapolitike të shkrimeve të Grubit dhe leximeve të Kovaçevskit.
Argumenti i radhës i kundërshtimit ishte se “ne e kemi Marrëveshjen e artë të Ohrit dhe e respektojmë atë”. Është interesante se si pas shumë muajsh të mbushur me kërkesa për shfuqizimin e Marrëveshjes Kornizë, fshirjen e balancuesit, opozita dhe intelektualët patriotë maqedonas menjëherë e mësuan se si ta duan edhe Marrëveshjen e Ohrit, edhe Kornizën, edhe Balancuesin dhe, përmes tyre, edhe “pakuptimësinë e luftës me shqiptarët”, të cilën pothuajse përpara deklaratës së Ibrahimit e kishin të komplotuar. Por, le të supozojmë se ky është argument i vlefshëm, pra ai i Marrëveshjes Kornizë. Problemi me këtë qëndrim është se ai ekziston në vakum dhe injorim të realiteteve që ndodhin në rajon në një-dy vitet e fundit. Janë vite këto në të cilat Marrëveshja e Dejtonit u përmirësua dhe u zgjerua për të akomoduar komunitetin kroat dhe për ta shkatërruar skenën politike boshnjake në emër të luftës kundër nacionalizmit. Që erdhi deri me shkatërrimin e SDA-së boshnjake dhe forcimin e HDZ-së kroate dhe Republikës Sërpska-s. Në Malin e Zi fqinj, pothuajse, ndodhi grusht shteti për të akomoduar kërkesat e Kishës Ortodokse Serbe në prag të shfuqizimit të konceptit civil të atij shteti. Në Kosovë, koncepti autentik i Ahtisarit evoluoi në embrion shtetbërës të Republikës Sërbo-Kosovare, ndërsa priftëreshat e fundit euro-amerikane të priftërimit, për ta respektuar Kushtetutën dhe ligjet, thuajse nuk kërkuan nga kosovarët që kolektivisht ta pështyjnë Kushtetutën (të përgatitur me direktivat e SHBA-së dhe BE-së) me Gjykatën që vlerësoi se AKS-ja është antikushtetuese.
Profesoresha amerikane me origjinë ballkanike dhe aktiviste e Partisë Demokratike të SHBA-së, Tanja Domi, gjatë vizitës së saj të fundit në Sarajevë, vlerësoi se “Amerika ka hequr dorë nga koncepti civil dhe demokratik, si në Bosnjë, ashtu edhe në mbarë Ballkanin”. Natyrisht, nuk do të gjeni asnjë diplomat nga SHBA-ja dhe aq më pak “analist senior” vendas dhe OJQ të paguar prej tyre që do të jetë publikisht dakord me vlerësimin e tillë dhe realitetin që e shohim me sytë tanë. SHBA-ja dhe BE-ja janë në procesin e rikalibrimit, rikonsiderimit ose rikrijimit të marrëveshjeve që ata krijuan, të cilat dukshëm e kanë tejkaluar vlerën e përdorimit dhe nuk janë të përshtatshme për sfidat ose prioritetet aktuale dhe të ardhshme.
Marrëveshja Kornizë dhe gënjeshtrat
Marrëveshja Kornizë e Ohrit vështirë se do të lihet jashtë ose do të kursehet nga ai fat, aq më tepër që prej kohësh është reduktuar në sistem operativ të unitetit njëpartiak komunist të BDI-së për paqe dhe treg me hakerët e LSDM-së dhe VMRO-DPMNE-së. Në vend të promovimit dhe avancimit të pozitës së shqiptarëve, BDI-ja e shtrydhi kuptimin e MKO-së për bizneset familjare, krimin, korrupsionin me partitë maqedonase, për të siguruar fotografi me diplomatët euro-amerikanë dhe për të diktuar disiplinën mbi çdo mendim politik shqiptar që do të marrë guxim për ta thënë të vërtetën. Meqë MKO-ja është thelbi i shtetit të kapur dhe doktrinës së stabilokracisë së imponuar nga BDI-ja, LSDM-ja, VMRO-ja dhe diplomacia euro-amerikane. Shuarja e yllit të Ali Ahmetit në kampin shqiptar dhe mbajtja me forcë në jetë në kampin maqedonas dhe shtresimet në skenën politike shqiptare janë vetëm efekte anësore të shuarjes së MKO-së, rënia e llumit nga sytë dhe përballja me realitetin e hidhur dhe monoton. Bashkë me dy gënjeshtrat mbi të cilat mbijetoi Marrëveshja Kornizë.
Gënjeshtra e parë është ajo për multikulturalizmin. Ky në realitet ekziston vetëm në zonat me popullsi shqiptare dhe është përdorur si instrument i relativizimit dhe kontrollimit të shoqërisë shqiptare dhe shqiptarëve në veçanti. Gënjeshtra e dytë është ajo e unitaritetit. Në realitet, në Maqedoni për një kohë të gjatë ekziston komuniteti monoetik – Maqedonia Lindore, në të cilën edhe përmendja e thjeshtë e mundësisë që të theksohet një fjalë e vetme në shqip perceptohet si armagedon. Nga këto dy gënjeshtra, e vërteta për Maqedoninë krijohet si federatë e krijuar nga dy njësi – ajo multietnike e Maqedonisë Perëndimore dhe ajo monoetnike e Maqedonisë Lindore. Themelet e kësaj ndarjeje u krijuan qysh në fillim përmes deklaratave “përtej Grupçinit”, përmes përfaqësimit të siguruar administrativ-territorial të maqedonasve nga Maqedonia Perëndimore multietnike dhe përfaqësimit monoetnik të maqedonasve si ekskluziv nga Maqedonia Lindore. Shikoni listat e deputetëve nga të dyja njësitë federale gjatë 30 viteve të fundit. Në fund, ai realitet është çimentuar nga SHBA-ja dhe Gjermania duke insistuar në trajtimin e shqiptarëve si kërcënim që nga fillimi, duke u stacionuar prandaj OSBE-ja ekskluzivisht në Maqedoninë Perëndimore dhe duke dhënë “kart blansh” për monoetnizmin në Maqedoninë Lindore. Prandaj, a duhet të habitemi që hartuesit kryesorë të idesë së “komunitetit mono-etnik serb si përforcim i multietnicitetit të Kosovës” janë Kris Hilli (i dëshmuar për albanofobi në Maqedoni) dhe Gabriell Eskobar, njeriu që nga Asociacioni i Komunave Serbe ndërtoi Republikën Sërpska në themelet e gjenocidit boshnjak.
Qasja revizioniste e SHBA-së ndaj marrëveshjeve të diktuara prej tyre është përpjekje (veçanërisht demokratëve) për ta shpëtuar trashëgiminë e sukseseve të tyre në lidhjen e Marrëveshjes së Dejtonit ose Marrëveshjes Kornizë. Arsyeja e dytë është alter-egoja e tezës së përkohshme të popullarizuar se ndërhyrja e SHBA-së në Bosnjë dhe Kosovë është për të mohuar notën fetare për shkak të luftërave në botën arabe pas ndërhyrjes së parë në Irak., kjo tashmë e replikuar përmes qëndrimit të Eskobarit për “bashkëjetesën e mirë të ortodoksëve me shqiptarët” dhe, mbi të gjitha, heqjes së notës ortodokse nga duart e Rusisë në dritën e agresionit kundër Ukrainës. Arsyeja e tretë është më e rëndësishmja dhe ai është evolucioni që ka ndodhur ndërkohë për shkak të kolapsit të teorisë së konceptit civil të përplasur me praktikën e tij manipuluese në terren.
Kosova dhe Serbia: Zgjidhje ose kthesë
E kemi parë tashmë atë film. Më kujtohet kotësia e sugjerimeve të amerikanëve për pasojat e dhunës ndaj shqiptarëve në vitet e nëntëdhjeta. Na kujtohen edhe në sugjerimet se Marrëveshja Kornizë do të reduktohet në manipulim etnik sipas modelit të njëjtë si edhe komunizmi pas Luftës së Dytë Botërore. Si përkujtim, do të shkruaj se edhe përpjekjet e tanishme për Asociacione të komunave monoetnike të detyruara nga pseudoqytetaria e SHBA-së, BE-së, Gjermanisë, Francës dhe pseudo-socialdemokracisë së Fridrih-Ebertit do të çojnë në armiqësi më të mëdha, e jo më të vogla, midis popujve dhe kriminalizimit të plotë të institucioneve. Ideja e tillë për SHBA-në, BE-në, Gjermaninë, Francën është e keqe. Zbatimi nuk mund të jetë i ndryshëm. Nëse e kam gabim, le të përgjigjen vetë: a e mbështesin Asociacionin e shqiptarëve në Maqedoni mbi të njëjtat baza, të njëjtat prerogativa, të njëjtat institucione, të njëjtat privilegje, të njëjtat kompetenca, të njëjtat ide si ato të thurura në Asociacionin e serbëve në Kosovë?
Kush pyet, kërkon udhëzim dhe dëshiron përgjigje. Ibrahimi pyeti, por askush nuk iu përgjigj. Të gjithë u arsyetuan. Reagim tradicional ndaj çdo njeriu të sinqertë të përfshirë në politikë. Do të marr guxim t’i përgjigjem. Po, Zeqirija, do të ketë komunitete monoetnike (plurale) në Maqedoni sipas modelit të Kosovës ose modelit të Maqedonisë Lindore. Frika në zërin e bashkëbiseduesve tuaj nga Telma e dëshmon atë. Ashtu si edhe përvojat me “qëndrimet e forta” të politikanëve maqedonas dhe shqiptarë. Ata, i nderuar Zeqirija, nuk janë kundër idesë, por kundër teje si iniciator dhe gjel që ka kënduar para kohe. Dhe, kështu do të jetë, derisa ta gjejnë fitimin dhe dobinë e idesë për ta në mënyrë grupore dhe personale, partiake dhe gangstere. Dhe, kur kjo do të ndodhë, i nderuar Zeqirija, do të habitem unë, do të habitesh ti, do të habitemi të gjithë kur të këndojnë bashkë – pse jo #PseJo?
