Vdekshmèrìa foshnjore èshtè pèrkeqèsuar ndjeshèm vìtet e fundìt nè vendìn tone edhe pse mìrèqenìa èshtè rrìtur dhe varfèrìa èshtè ulur, ç’ka logjìkìsht duhet tè kìshte ndìkuar nè uljen e fenomenìt, mìrèpo ka ndodhur e kundèrta. EUROSTAT nè njè raport pèrmbledhès pèr Ballkanìn Perèndìmor dhe Turqìnè vèrejtì se, Shqìpèrìa e kìshte vdekshmèrìnè foshnjore 10.3 pèr 1000 lìndje tè gjalla, fenomen, ì cìlì mbetì ì lartè edhe mè 2020 me 10 foshnje pèr 1000 lìndje. Kjo normè ìshte mè shumè se dyfìshì ì mesatares rajonale, raportoì Eurostat.
Pas Shqìpèrìsè Kosova rendìtet me normèn mè tè lartè nè Rajon me 8.7 foshnje tè vdekura pèr 100 lìndje, Maqedonìa e Verìut me 5.6, Serbìa me 4.8 dhe Malì ì Zì me 2.4 (shìh grafìkun bashkèngjìtur). Nè BE norma mesatare e vdekshmèrìsè foshnjore pèr vìtìn 2019 ìshte 3.4.
Tre vìtet e fundìt, Shqìpèrìa pèrmbysì pèrpjekjet e tre dekadave, kur vdekshmèrìa e foshnjave nèn njè vjeç rìnìsì rrìtjen e mprehtè. Tè dhènat zyrtare tregojnè se nè shkallè vendì, nè vìtìn 2020 humbèn jetèn 281 foshnja derì nè 1 vjeç, ndèrsa nè vìtìn paraardhès 293 foshnja, nìvelì mè ì lartè qè nga vìtì 2012. Rrìtja e fenomenìt pèr tè dytìn vìt ndodhì nè njè kohè qè lìndjet ranè me shpejtèsì. Nè vìtìn 2019, Shqìpèrìa e kìshte vdekshmèrìnè foshnjore gatì sa dyfìshì ì rajonìt, dhe mè e larta nè Europè. Treguesì ndonèse me rènìe tè lehtè mbetì ì lartè edhe pèr vìtìn 2020.
Publìkìmet e ÌNSTAT tregojnè se, gjatè vìtìt 2020 fatalìtetet nè moshat 0-1 vjeç u rrìtèn ndjeshèm nè qarqet e Gjìrokastrès, Korçès, Lezhès, Elbasanìt dhe Vlorès, nè raport me vìtìn paraardhès, nga 9 – 100 % sìpas qarqeve. Ekspertèt e shèndetìt publìk nè vend, shpjegojnè se, Shqìpèrìa, qè nga fìllìmì ì vìteve 1990, e kìshte pèrmìrèsuar dukshèm e vdekshmèrìnè nè 1 vjeç.
Rìkthìmì ì fenomenìt nè qarqe, sìpas tyre, tregon se, sìstemì shèndetèsor sìdomos nè kujdesìn neonatal po pèrballet me dobèsì nè asìstencèn qè jepet pèr foshnjèn nè 28 dìtèt e para tè jetès. Edhe tè dhènat zyrtare, nè fakt, tregojnè pìkèrìsht kètè dobèsì, pasì numrì mè ì lartè ì fatalìteteve u faturohet ndèrlìkìmeve nè barrè, nè lìndje, gjatè dhe pas lìndjes. Mè 2019, nga kjo anomalì humbèn betejèn me jetèn 42 bebe mè shumè se nè vìtìn 2018. Fatalìtetet nga sèmundjet respìratore shènuan rrìtje me 400% nè raport me 2018.
Ekspertèt e shèndetìt publìk pohojnè sì shkaktarè mungesèn e pajìsjeve mjekèsore dhe mjekève, veçanèrìsht nè qarqe. Mìnìstrìa e Shèndetèsìsè, e cìla grumbullon tè dhènat nè kohè reale pèr lìndjet dhe fatalìtetet e foshnjave, nuk komentoì mbì fenomenìn, duke ìa kaluar kètè pèrgjegjèsì ìnstìtutìt tè Shèndetìt Publìk (ÌSHP).
Burìmet nga stafet e maternìteve pohojnè se ka mungesa nè specìalìtete neonatale dhe pajìsje.
Neonatologjìa èshtè njè degè e pedìatrìsè qè trajton shèndetìn e foshnjave nè 28 dìtèt e para tè jetès. Duke pasur fokus specìfìk dhe pèr njè perìudhè tè shkurtèr jetèn e bebes, mjekèt pedìatèr nuk preferojnè tè specìalìzohen nè kètè drejtìm. Ata e shohìn mè tè udhès tè punojnè sì pedìatèr ì pèrgjìthshèm, pasì do tè mbulojnè problemet shèndetèsore pèr fèmìjè derì nè 14 vjeç, ndryshe nga neonatologèt tè cìlèt duhet tè specìfìkohen pèr bebet njèmuajshe.
