Arlinda Amiti ka lënë gjurmë në Zvicër me suksete në fushën e dijes. Edhe pse është shumë e re në moshë, ajo zotëron 8 gjuhë të huaja dhe është ligjeruese në universitetin e Bazelit.
Intervistën (e përkthyer nga gjuha gjermane) e ka realizuar gazetarja Gjermane Katja Remane,
Arlinda Amiti (28) është koordinatore e programit të doktoraturës “Islami dhe Shoqëria: Studime Teologjike Islame” në Qendrën Zvicerane për Islamin dhe Shoqërinë (SZIG). Programi financohet nga Stiftung Mercator Schweiz. Ajo erdhi në Zvicër në vitin 2000 si një dhjetë vjeçare me familjen e saj shqiptare nga Maqedonia.
Ajo studioi studimet islame dhe studimet Iberoroman në Universitetin e Bazelit. Si pjesë e tezës së doktoraturës në SZIG të Universitetit të Freiburg, ajo po studion bashkësinë shqiptaro-muslimane në Zvicër, e cila është grupi më i madh mysliman në këtë vend.
Intervistë nga Katja Remane
Zonja Amiti, ju keni koordinuar programin e doktoraturës të SZIG në Universitetin e Freiburgut që nga shtatori 2016. Cilat janë qëllimet kryesore të këtij programi?
Qëllimi i këtij projekti unik është të zhvillojë një vetëinterpretim islamik në universitet që duhet të gjejë vendin e saj në shkencë, në Islam dhe në shoqërinë zvicerane. Kjo kontribuon në integrimin e muslimanëve dhe tregon se sa interpretime të ndryshme të Islamit janë negociuar mes traditave dhe kërkesave kontekstuale.
Analizat shkencore mund të merren në diskursin e brendshëm islamik dhe të kontribuojnë në formimin e identitetit të muslimanëve në Zvicër. Programi është i dobishëm për shoqërinë në tërësi, pasi jo vetëm siguron njohuri të diferencuar, por gjithashtu thekson burimet fetare, kulturore dhe sociale të Islamit për të jetuar së bashku.
Pse mendoni se është e rëndësishme të komunikoni përmes këtij programi doktorature?
Mund të vërehet se Islami shpesh perceptohet dhe përfaqësohet me një normë të sheshtë. Për të kundërshtuar këtë, nevojitet një ekzaminim kritik i temës. Meqenëse ekziston një nivel i lartë interesi në temat e Islamit në shoqëri dhe shpesh edhe një kureshtje e madhe, shohim mundësinë për të trajtuar jo vetëm shkencëtarët, por edhe grupe të synuara shumë të gjera në shoqëri me temat tona kërkimore.
Si studentë të doktoraturës, mund të kontribuojmë që debati Islam në Zvicër të bëhet më i larmishëm dhe të hapë horizonte të reja.
Ata erdhën në Zvicër si një shqiptar musliman në moshën dhjetë vjeçare, sipas Pratteln (BL). A ndihesh i diskriminuar për shkak të fesë tënde?
Jo, për shkak të fesë sime, nuk ndihesha diskriminuar. Në radhë të parë unë u perceptua si një emigrant shqiptar ose i huaj dhe feja ishte sekondare. Fitova njohuritë e mia për Islamin personalisht dhe më vonë gjatë studimeve të mia.
Tani në temën e disertacionit tuaj: Interpretimi i Islamit në komunitetin shqiptaro-musliman në Zvicër. Çfarë i karakterizon këta muslimanë dhe si përfaqësohen në këtë vend?
Shumica e muslimanëve që jetojnë në Zvicër, me rreth 40 për qind, janë shqiptarë, të ndjekur nga boshnjakët, me rreth 20 për qind. Muslimanët me origjinë shqiptare dhe vende të tjera të Ballkanit vijnë nga Evropa. Ata kanë përvojë të bashkëjetesës me të krishterët dhe hebrenjtë.
Shumë prej tyre jetonin në ish-Jugosllavinë komuniste, ku feja u zhvendos rrënjësisht nga sfera publike. Rrjedhimisht, për shqiptarët muslimanë, kjo nënkuptonte trajtimin e pozitave laike në mënyrë që të mos binte në konflikt me shtetin. Ata mund ta sjellin këtë përvojë në dialog ndërfetar dhe social.
Që nga viti 2000, ka pasur një prani në rritje të myslimanëve shqiptarë në debatin zviceran të Islamit. Peizazhi mysliman në Zvicër është shumë heterogjen, prandaj përfaqësuesit e ndryshëm kanë fjalën e tyre.
Edhe muslimanët shqiptarë janë shumë të ndryshëm: ekzistojnë “xhamitë kosovare”, bordi i të cilave përbëhet kryesisht nga kosovarët dhe “xhamitë maqedonase shqiptare”, bordi i të cilëve përbëhet nga shqiptarë nga Maqedonia. Vizitorët e xhamisë janë përsëri shumë heterogjene dhe shpesh vijnë nga vende të ndryshme të origjinës.
Ekziston gjithashtu një gamë e gjerë interpretimesh nga islami mistik deri në puritan. Brezi i ri është fort i orientuar drejt kontekstit zviceran dhe nganjëherë ka pak njohuri për gjuhën e prindërve dhe gjyshërve të tyre. Që kur kam ndjekur shkollën në Maqedoni për disa vite dhe jam rritur në një mjedis të gjuhës shqipe, flas dy gjuhë.
Si i qaseni kërkimit tuaj dhe cilat janë rezultatet e para?
Nga njëra anë, unë merrem me aspekte teorike si diaspora. Duke vepruar kështu, përqendrohem te imamët duke shqyrtuar predikimet e tyre, si dhe aktivitetet e tyre. Imamët janë predikues dhe predikues në xhami. Ata punojnë si pastorë në spitale dhe burgje, kryejnë dasma fetare dhe funerale. Imamët luajnë në komunitet!
