I formuar në një furi për t’iu kundërvënë sulmit kibernetik të Rusisë, trupat e qindra vullnetarëve të “hakerëve” të Ukrainës janë shumë më tepër se një forcë paraushtarake sulmi kibernetike në luftën e parë të madhe të Evropës në epokën e internetit. Është thelbësore për luftimin e dezinformimit dhe për grumbullimin e inteligjencës.
Shpikjet e hakerëve vullnetarë variojnë nga mjetet softuerike që lejojnë pronarët e telefonave inteligjentë dhe kompjuterëve i lejojnë njerëzit të raportojnë vendndodhjet e trupave ruse dhe ofrojnë udhëzime për montimi i koktejve molotov dhe ndihma e parë bazë.
Lëvizja është globale, duke u mbështetur tek profesionistët e IT-së në diasporën ukrainase, puna e të cilëve përfshin deformime në ueb me mesazhe kundër luftës dhe imazhe grafike të vdekjes dhe shkatërrimit, me shpresën për të mobilizuar rusët kundër pushtimit.
“Ne jemi vërtet një tufë. Një tufë vetë-organizuese”, tha Roman Zakharov, një ekzekutiv 37-vjeçar i IT në qendër të ushtrisë digjitale të Ukrainës.
“Të dy kombet tona kanë frikë nga një njeri i vetëm – Presidenti rus Vladimir Putin. Ai është thjesht pa mend”, tha Zakharov.
“Vullnetarët u drejtohen rusëve nga personi në person me telefonata, email dhe mesazhe me tekst, dhe dërgojnë video dhe fotografi të ushtarëve të vdekur nga forcat pushtuese nga qendrat e thirrjeve virtuale”, tha ai.
“Disa ndërtojnë faqe interneti, të tilla si një faqe ku nënat ruse mund të shikojnë fotot e djemve rusë të kapur për të gjetur djemtë e tyre”, tha Zakharov me telefon nga Kievi, kryeqyteti ukrainas.
Një mjet i quajtur “Liberator” lejon këdo në botë me një pajisje digjitale të bëhet pjesë e një rrjeti sulmi DDoS, ose botnet. Programuesit e mjetit kodojnë në objektiva të rinj ndërsa prioritetet ndryshojnë.
Por a është e ligjshme? Disa analistë thonë se ajo shkel normat ndërkombëtare kibernetike. Zhvilluesit e saj estonezë thonë se vepruan në koordinim me Ministrinë e Transformimit Digjital të Ukrainës.
Një zyrtar i lartë ukrainas i sigurisë kibernetike, Victor Zhora, tha se vullnetarët vendas po sulmonin vetëm ato që ata i konsiderojnë objektiva ushtarake, në të cilat ai përfshinte sektorin financiar, mediat e kontrolluara nga Kremlini dhe hekurudhat. Ai nuk diskutoi për objektiva specifike.
Zhora tha se sektori bankar i Rusisë ishte i fortifikuar mirë kundër su*lmeve, por se disa rrjete telekomunikacioni dhe shërbime hekurudhore nuk ishin. Ai tha se su*lmet kibernetike të organizuara nga Ukraina kishin ndërprerë për pak kohë shitjet e biletave hekurudhore në Rusinë Perëndimore rreth Rostovit dhe Voronezhit dhe kishin eliminuar shërbimin telefonik për një kohë në rajonin e Ukrainës lindore të kontrolluar nga separatistët e mbështetur nga Rusia që nga viti 2014.
Një grup aktivistësh bjellorusë që e quajnë veten partizanë kibernetikë, gjithashtu me sa duket ndërprenë shërbimin hekurudhor në Bjellorusinë fqinje këtë javë duke kërkuar të pengojnë trupat ruse për të kaluar. Një zëdhënëse tha të premten se shitjet e biletave elektronike nuk ishin ende në dispozicion pasi sulmi kibernetik ngriu serverët e IT-së hekurudhore.
Gjatë fundjavës, ministri i transformimit digjital i Ukrainës, Mykhailo Fedorov, njoftoi krijimin e një ushtrie kibernetike vullnetare. Ushtria IT e Ukrainës tani numëron 290,000 ndjekës në Telegram.
Zhora, nënkryetar i shërbimit të posaçëm shtetëror të komunikimit, tha se një punë e vullnetarëve ukrainas është të marrin inteligjencë që mund të përdoret për të sulmuar sistemet ushtarake ruse.
Disa ekspertë të sigurisë kibernetike kanë shprehur shqetësimin se kërkimi i ndihmës nga përkthyes të pavarur që shkelin normat kibernetike mund të ketë pasoja të rrezikshme përshkallëzuese.
Një grup i fshehtë pretendoi se kishte hakuar satelitët rusë; Dmitry Rogozin, drejtori i përgjithshëm i agjencisë ruse të hapësirës Roscosmos, e quajti pretendimin të rremë, por gjithashtu tha se një sulm i tillë kibernetik do të konsiderohej një akt lufte.
I pyetur nëse ai miratoi llojin e hakmarrjes armiqësore që po bëhet nën ombrellën e markës aktiviste Anonymous – të cilën kushdo mund ta pretendojë – Zhora tha, “Ne nuk mirëpresim asnjë aktivitet të paligjshëm në hapësirën kibernetike. Por rendi botëror ndryshoi më 24 shkurt, kur Rusia pushtoi”.
Përpjekja e përgjithshme u nxit nga krijimi i një grupi të quajtur “Vullnetarët Kibernetikë të Ukrainës” nga një ekzekutiv civil i sigurisë kibernetike, Yegor Aushev, në koordinim me Ministrinë e Mbrojtjes të Ukrainës. Aushev tha se numëron më shumë se 1,000 vullnetarë.
Të premten, shumica e telekomunikacionit dhe internetit të Ukrainës ishin plotësisht funksionale, pavarësisht ndërprerjeve në zonat e pushtuara nga forcat pushtuese ruse, tha Zhora. Ai raportoi rreth 10 rrëmbime armiqësore të faqeve të internetit të qeverisë lokale në Ukrainë për të përhapur propagandë të rreme duke thënë se qeveria e Ukrainës kishte kapitulluar.
Komanda Kibernetike e SHBA-së ka ndihmuar Ukrainën shumë kohë para pushtimit. Ukraina nuk ka një njësi kibernetike të dedikuar ushtarake. Zhora parashikon një përshkallëzim të agresionit kibernetik të Rusisë – shumë ekspertë besojnë se më e keqja nuk ka ardhur ende.
Ndërkohë, donacionet nga komuniteti global i IT-së vazhdojnë të vijnë në Ukrainë.
“NameCheap ka dhuruar domene interneti ndërsa Amazon ka qenë bujare me shërbimet cloud”, tha Zakharov.
