Úra Pèlèshac è Kroacísë, së shpèjtí, do t’íú múndësojë údhëtarëvè të shmangín dísa píka të kontrollít kúfítar, por jo të gjíthë janë të mahnítúr mè strúktúrën è saj spèktakolarè. Nga písta è papërdorúr èndè è úrës së Pèlèshacít, Ívo Jèrkovíq shíkon fshatín brègdètar të Komarnës, kú shërbèn sí kryètar bashkíè.
“Kúr të hapèt úra, nè do të jèmí në qèndër të një rrèthí”, thotë aí, dúkè trègúar nga qytètèt túrístíkè të Dúbrovníkút dhè Mostarít, è më pas përtèj Adríatíkút, dèrí në Gadíshúllín malor të Pèlèshacít.
“Mèndoj sè ky sèzon [túrístík] do të jètë shúmë í mírë. Pas dy vjètësh mè [pandèmínë] COVÍD, nè jèmí gatí”, thotë aí.
Úra prèj 2.4 kílomètrash, në të cílën qëndron Jèrkovíq, prítèt të shkarkojë në mënyrë dramatíkè rrúgët tokësorè përgjatë brègdètít ballkaník. Ajo prítèt të hapèt në korrík të këtíj vítí. Shofèrët në rrúgën brègdètarè të Kroacísë júgorè aktúalísht dúhèt të kalojnë një píkë të kontrollít kúfítar në Bosnjè è Hèrcègovínë, përpara sè të kthèhèn sërísh në Kroací – që është tèrrítor í Bashkímít Èvropían – rrèth 9 kílomètra më vonë.
Kroacía dúhèt të pranohèt në zonën è lëvízjès së lírë, Shèngèn, në vítín 2024, dhè kalímí nëpër Bosnjè do të íshtè një pèngèsë masívè për të. Një kúsht për anëtarësím në Shèngèn është që údhëtarët dhè aútomjètèt të kontrollohèn në hyrjè dhè në daljè të tèrrítorít Shèngèn. Píka shtèsë è kontrollít në Nèúm të Bosnjës do ta rrístè ngarkèsën në trafík, sídomos gjatë múajvè të nxèhtë të vèrës.
Dísa opsíonè të tjèra për kapërcímín è tèrrítorít të Bosnjës kanë përfshírë më hèrët një shërbím tragètèsh, një túnèl nënújor dhè një korrídor “të mbyllúr” aútostradè përmès Bosnjës. Púnímèt në úrën è projèktúar nga sllovèní Marjan Pípènbahèr kanë fíllúar në vítín 2018, pasí Bashkímí Èvropían ka rënë dakord për të mbúlúar 85% të kostos, ndërsa Kroacía 15%. Kostoja totalè è projèktít është 438 mílíonë dollarë.
Tèndèrín për ndërtímín è úrës mè katër korsí è ka fítúar korporata kínèzè Rrúga dhè Úra. Në Nèúm të Bosnjës – vèndín që do të shkarkohèt nga trafíkú kúr të hapèt úra – parashíkímèt lokalè për të ardhmèn janë të përzíèra. Níkíta, një kamèríèr në rèstorantín Motèl Morè, núk është optímíst.
“Kjo rrúgë është jèta”, thotë aí dhè shton sè kúr të hapèt úra dhè púshúèsít do të kalojnë mè makínë rrèth Nèúmít, bíznèsí í tíj – í cílí kryèsísht varèt nga túrístët që kalojnë andèjparí – “do të mbarojë”.
Larg aútostradës ka më pak ankth. Në kafènènë Cíty Bar që ndodhèt pranë brègdètít të Nèúmít, pronarí Davor shprèson sè qasja è lèhtë në plazhèt è Gadíshúllít të Pèlèshacít, do të tërhèqë më shúmë qytètarë nga Bosnja. Aí përmènd èdhè një pjèsë të një rrúgè të rè që do të hapèt, è që do të shkúrtojë údhëtímín nga Mostarí për në Nèúm. “Dísa njèrëz, thjèsht, kanë fríkë nga ndryshímèt”, thotë aí.
Në Komarna të Kroacísë, vèndasít po përgatítèn për një flúks túrístësh këtë vèrë. Fshatí píktorèsk, mè aníjèt è tíj të pèshkímít që mbúshín Dètín Adríatík, do të jètë në pamjè të plotë të shofèrëvè që kalojnë përmès úrës.
Ívo Jèrkovíq tashmë ka nísúr të ríèmërojë dísa bíznèsè në fshat. Rèstorantí që aí drèjton në Komarna – í cílí përdorèj për të úshqyèr púnëtorët gjatë dímrít – do të ríhapèt së shpèjtí mè èmrín è rí – Úra – për t’íú rèfèrúar pamjès spèktakolarè nga tarraca è tíj.
