Në verën e vitit 1942, Ushtria e Kuqe po tërhiqej në Stalingrad (tani Volgograd) pas luftimeve të ashpra. Në këtë moment kritik, ajo u përball papritur me një armik tjetër përveç trupave të Boshtit – një armik po aq i pamëshirshëm, por shumë më i fshehtë. Një epidemi kolere kërcënoi të pushtonte plotësisht qytetin dhe, duke pasur parasysh numrin e trupave dhe civilëve që gjendeshin atje, kjo do të kishte çuar në një fatkeqësi në shkallë të madhe.
Rrezik i papritur – Fillimisht, raportimet për shpërthimet e kolerës ua bënë qejfin komandantëve sovjetikë, pasi ato u zbuluan në territorin e kontrolluar nga armiku. Infeksioni i rrezikshëm mund të ishte një aleat i mirë në luftën kundër trupave gjermane.
Por kënaqësia e tyre, shpejt ia la vendin alarmit. Kolera nuk bënte dallime midis palëve në dy anët e vijës së frontit dhe shumë shpejt, së bashku me civilët që iknin dhe trupat që tërhiqeshin, mbërriti në Stalingrad. Rastet e para u konfirmuan në disa periferi të Stalingradit më 18 korrik.
Me urdhër të Komisarit Popullor (ministri) për Shëndetësinë Georgy Miterev, një nga mikrobiologët kryesorë të vendit, Zinaida Yermolyeva, u dërgua në qytetin buzë Vollgës. Detyra e saj ishte të organizonte punën e mjekëve vendas për të parandaluar kolerën.“Ishte e nevojshme të vendosej se çfarë masash të merreshin kundër një rreziku që mund të kërcënonte qytetin në një kohë kur ai po përgatitej fort për t’u mbrojtur,” thotë Yermolyeva në kujtimet e saj, “Ushtria e padukshme”. “Qindra mijëra ushtarë kaluan nëpër qytet ndërsa udhëtonin drejt vijës së frontit, në kthesën e lumit Don, ku ishte zhvilluar një betejë e paprecedentë për nga përmasat. Spitalet pranonin mijëra të plagosur çdo ditë. Nga qyteti, i mbipopulluar me trupa dhe civilë të evakuuar, anijet me avull dhe trenat niseshin për në Astrakhan dhe Saratov gjatë gjithë kohës, kështu që epidemia mund të përhapej në shumë pjesë të vendit.
Në një seancë të një komisioni urgjent në Stalingrad, u vendos menjëherë që të fillonte një fushatë për trajtimin e popullatës me bakteriofagë të kolerës. Bakteriofagu është një agjent që infekton qelizat e organizmit shkaktar të sëmundjes. Sasia e bakteriofagut të sjellë nga Moska nuk ishte e mjaftueshme dhe Yermolyeva u kërkoi autoriteteve qendrore të dërgonin një ngarkesë të madhe në Stalingrad. Ajo dhe kolegët e saj kishin nisur punën përgatitore kur u erdhi një lajm i tmerrshëm: treni që transportonte ilaçet ishte bombarduar nga avionët luftarakë gjermanë në rrugën e tij për në Stalingrad.
Masat emergjente-Nuk kishte zgjidhje – mjekimi duhej të bëhej patjetër në Stalingrad. Në bodrumin e një ndërtese u ngrit dhe u pajis një laborator, ku prodhimi i sasisë së nevojshme të bakteriofagut u fut shpejt në qarkullim në rrethana të vështira. Puna vazhdoi gjatë gjithë kohës.“Të gjithë ata që mbetën në qytet u përfshinë në këtë betejë kundër një ushtrie të padukshme. Çdo vullnetar i Kryqit të Kuq kishte dhjetë apartamente nën vëzhgimin e saj. Ata shkonin çdo ditë për të pyetur nëse dikush ishte sëmurë dhe duhej shtruar urgjentisht në spital. Të tjerë hidhnin klorinë në puse ose kontrollonin në furra buke dhe qendra evakuimi. Ishte e pamundur të largoheshe nga qyteti pa një certifikatë për trajtimin e bakterofagëve. Njerëzit nuk mund të merrnin bukë në furrat e bukës pa një certifikatë të tillë”, kujton Yermolyeva.
I gjithë personeli mjekësor që nuk ishte në detyrë u mbyll në kazerma dhe u mobilizua për betejën kundër epidemisë. Nëpërmjet përpjekjeve të tyre, u arrit të arriheshin rezultate mbresëlënëse: 15 000 njerëz u kontrolloheshin çdo ditë dhe deri në 50 000 merrnin trajtim bakterofag.“Njerëzit informoheshin pandërprerë për masat paraprake ndaj infeksioneve gastrointestinale. Radioja dhe gazetat u bashkuan në këtë fushatë”, vuri në dukje Zinaida. Para se njësitë e para të Vermahtit të mbërrinin në periferi të Stalingradit dhe lufta të niste në rrugë, ishte shmangur një fatkeqësi epidemiologjike në shkallë të gjerë, e cila mund të kishte dëmtuar forcën e trupave sovjetike që mbronin qytetin. Megjithatë, nuk kaloi shumë kohë dhe mjekët e panë veten sërish në luftë me këtë infeksion të rrezikshëm – këtë herë midis ushtarëve të Ushtrisë së 6-të të Field Marshall Friedrich Paulus, kur u kapën rob.
