Nga:Donika Bakiu
Ecim nëpër qytet ose në qendrën e qytetit ku jetojmë , në çdo cep të rrugës shohim lypës , të moshave të ndryshme , fëmijë , të ritur , në moshë etj. Shohim një figurë të ngritur nën një batanije në një derë,ose në cep të rrugës , para ndonjë dyqani me sy të përmbysur, një filxhan kafeje të zbrazët, kërkon gjithmonë para nga kalimtarët. Çfarë bëjmë? Sjmangim shikimin tonë dhe shpejt marrim ritmin? Apo ndoshta hapim çantën ose xhepin tonë dhe i japim një monedhë? Në të vërtetë, të gjithë bëjnë përpjekje aktive kundër dhënies së parave për lypësit rrugës, por shumica dërrmuese e organizatave bamirëse dhe organizatave që merren me të pastrehët miratojnë të njëjtën qasje.Dëshmitë e shumta tregojnë se njerëzit që shpesh na luten për para , në rrugët e qyteteve e bëjnë këtë në mënyrë që të blejnë droga të forta, sidomos të godasin kokainën dhe heroinën, si dhe alkohole.
Ne jemi të habitur nga bujaria e njerëzve në qytet për t’u dhënë njerëzve të cilët duket se kanë nevojë. Por e dimë se shumë njerëz që po lypin kanë strehim ,kanë ushqim dhe paratë shpesh do të përdoren për të blerë drogë ose alkool, jo ushqim apo strehim. Ka mënyra më të mira për të ndihmuar njerëzit që janë vërtet të pastrehë, duke përfshirë vullnetarizmin apo dhurimin e parave për një nga shoqatat bamirëse të vendit.
Mençuria mbizotëruese është se nëse duam të ndihmojmë të pastrehët,ose të varfërit , më mirë ta bëjmë atë nëpërmjet organizatave bamirëse që punojnë drejtpërdrejt me ta – në këtë mënyrë ju e dini që nuk jeni duke ushqyer vetëm varësinë e dikujt.
Ka shumë mundësi për të ndihmuar njerëzit e pastrehë të largohen nga droga dhe alkooli, por është një projekt afatgjatë dhe nuk është kaq i thjeshtë. Të jetosh në rrugë nuk është e lehtë, veçanërisht për gratë dhe problemet me të cilat ballafaqohen këta njerëz në baza ditore janë diçka që nuk mund të imagjinojmë. Jeta në rrugë është e tmerrshme, sfiduese dhe të rrezikshme. Një zonjë thotë : ‘’ Unë merakosem, sidomos kur shoh gratë, ndoshta ato janë duke u shfrytëzuar nga dikush që merr paratë që mbledh ajo , ose i dënon ata nëse nuk marrin mjaftueshëm. Sidoqoftë, unë jap disa para.
Duket një mënyrë e dëshpëruar dhe e mjerueshme për të fituar para, me të vërtetë nuk mund të besoj se dikush do të zgjedhë të lypte qëllimisht si një mënyrë jetese! ‘’.Lypja është e përhapur në vendin tonë, sepse ekzistojnë njerëz që jetojnë “poshtë vijës së varfërisë”. Ata nuk kanë punë të përhershme dhe duhet të mbijetojnë duke bërë punë të çuditshme si:1.) grumbullimi mbeturinave, 2) pastrimi i automjeteve, 3) mbledhja e gazetave dhe revistave të vjetra dhe shitja e tyre, ose 4) lypja në stacionet e autobusëve, stacionet hekurudhore dhe rrugëve të qytetit.Lypësit nuk kanë vendndodhje të përhershme ata dalin për të lypur në mëngjes dhe të kthehen me grumbullimin e parave ose sendeve në mbrëmje.
Fëmijët në vend që të ulen në bankat e shkollës, gjenden duke lypur në rrugët e qytetit.Prej afër shkollës e mjekësisë në Tetovë mund të themi se ka lypsa ,kryesisht fëmijë , më pas në çdo cep kemi lypsarë . Afër qëndrës së qytetit në çdo trotuar shikon nëna, me fëmijë në “gjumë”, të cilët në emër të mëshirës lypnin para. Fëmijët nuk i sheh kurrë të zgjuar.
Ata nuk janë më shumë se 4-5 vjeç dhe gjithmonë janë në gjumë të thellë. Më pas nga pjesa e qytetit ku të rinjtë i frekuentojnë kafenetë më shumë , në atë rrugë kemi shumë lypsa është e vështirë të ulesh të shijosh një kafe sepse i ke gjithmonë në ato vende .
