Ndërsa shqetësimi për të drejtat e njeriut është bërë pothuajse një temë e vazhdueshme në sportin ndërkombëtar në vitet e fundit, pak organizatorë të ngjarjeve të mëdha kanë shkaktuar po aq polemika sa Pekini.
Vendi organizator i Lojërave Olimpike Dimërore 2022 është goditur nga një stuhi bojkotesh diplomatike nga disa vende duke përfshirë, Kosovën, SHBA-në, Australinë dhe Britaninë, për shkak të akuzave të përhapura për mizori kundër komunitetit ujgur mysliman.
Grupet e të drejtave të njeriut dhe qeveritë perëndimore kanë akuzuar Kinën për gjenocid në rajonin e Xinjiang. Kina e mohon këtë, duke thënë se rrjeti i saj i kampeve të paraburgimit është për “riedukimin” e ujgurëve dhe myslimanëve të tjerë, raporton bbc.
Marrëdhëniet janë gjithashtu të tensionuara për shkak të një goditjeje ndaj lirive politike dhe protestuesve pro-demokracisë në Hong Kong, dhe së fundmi shqetësimet për tenisten, Peng Shuai, e cila u zhduk nga publiku pasi akuzoi një zyrtar të lartë të qeverisë kineze për sulm seksual. Edhe pse autoritetet kineze kanë kritikuar “spekulimet dashakeqe” mbi rastin e saj, mbetet shqetësim i madh për të, transmeton Telegrafi.
Për ato pak qeveri perëndimore që kanë thënë se përfaqësuesit e tyre nuk do të marrin pjesë, një veprim i tillë është një mënyrë relativisht e lehtë e qortimit, duke shmangur hapin shumë më kontestues të parandalimit të sportistëve që të konkurrojnë nëpërmjet një bojkoti të plotë.
Nuk është një taktikë e re. Tre vjet më parë disa vende evropiane, përfshirë Britaninë, njoftuan bojkot diplomatik të Kupës së Botës në Rusi pas helmimit në Salisbury Novichok.
Rreziku me dërgimin e politikanëve në Pekin për të marrë pjesë në Lojërat është se në mënyrë të pashmangshme do të shihej si ofrimi i miratimit të heshtur të qeverisë së presidentit, Xi Jinping, për të cilin ngjarja është një çështje prestigji të rëndësishëm.
Ndërsa Kina akuzoi SHBA-në për përdorimin e Lojërave për manipulim politik dhe u zotua për “kundërmasa të vendosura”, nuk ka gjasa të ketë qenë shumë e tronditur ose e befasuar, veçanërisht duke pasur parasysh se Italia dhe Franca kanë refuzuar t’i bashkohen bojkotit, me presidentin Emmanuel Macron e përshkroi atë si “simbolike dhe të parëndësishme”.
Sigurisht që do të ketë shumë pak ndryshim në spektaklin e ngjarjes për ata që janë brenda ambienteve apo që e shikojnë nga larg.
Ndërsa koalicioni i grupeve të të drejtave tibetiane, ujgure, mongole jugore, Hong Kong dhe Tajvane që përbëjnë fushatën #NoBeijing2022 mirëpriti bojkotet diplomatike, shumë aktivistë mendojnë se nuk shkojnë aq larg sa duhet dhe se vetë atletët, sponsorët e korporatave dhe transmetuesit kryesorë gjithashtu duhet të veprohet nëse me të vërtetë do të ushtrohet presion ndaj Kinës.
Disa pyesin – nëse një bojkot i plotë nuk është i përshtatshëm tani, në një vend që akuzohet për gjenocid, kur do të jetë ndonjëherë? Në të vërtetë, Shoqata e Tenisit të Grave (WTA) është lavdëruar gjerësisht në Perëndim për bojkotimin efektiv të Kinës duke pezulluar të gjitha turnet atje në përgjigje të pyetjeve të vazhdueshme mbi gjendjen e Peng Shuai, një shembull i rrallë i një organi sportiv të përgatitur për të marrë një qëndrim të tillë kundër një vend që është një treg tregtar kaq kyç.
Refuzimi për të marrë pjesë në Lojërat Olimpike ndoshta do të bënte më shumë për të rritur ndërgjegjësimin për shkeljet për të cilat akuzohet Kina, dhe marrja pjesë rrezikon të shfaqet si bashkëfajtor – por gjithashtu do të dukej shumë e padrejtë për atletët e pafajshëm që kanë shpenzuar vite duke u përgatitur për një mundësi të tillë.
Ata që kundërshtojnë një hap të tillë këmbëngulin se bojkotimi i Lojërave të Luftës së Ftohtë në vitin 1980 dhe 1984 kishte ndikim minimal politik, me atletët që në fund të fundit u ndëshkuan. Të tjerë, megjithatë, theksojnë bojkotet sportive të aparteidit në Afrikën e Jugut në vitet 1970 dhe 80 si dëshmi se një qasje e tillë mund të luajë një rol vendimtar në ushtrimin e presionit ndaj sundimtarëve të një vendi.
Disa e kthejnë këtë argument në kokë, duke këmbëngulur se përfshirja në konkurrencë sportive, në vend të bojkotit, siguron mundësinë për diplomaci të vlefshme sportive dhe nënkupton shqyrtim ndërkombëtar, ku të dyjat mund të rezultojnë në ndryshime pozitive. Ky është një argument që FA përdor kur pyetet për pjesëmarrjen në Kupën e Botës 2022 në Katar, ku pavarësisht reformave, të drejtat e punëtorëve mbeten një shqetësim kryesor për organizatat e të drejtave të njeriut dhe homoseksualiteti është i paligjshëm.
“Pikëpamja jonë mbetet se ndryshimi arrihet më së miri duke punuar në bashkëpunim me të tjerët, në mënyrë që ne të mund të vazhdojmë të bëjmë pyetjet e duhura, duke qenë gjithmonë të ndërgjegjshëm se ne gjithashtu kemi sfidat tona të të drejtave të njeriut në këtë vend”, tha organi qeverisës në një deklaratë të fundit.
“Si një trashëgimi e Kupës së Botës së ardhshme, ne shohim gjithashtu mundësinë për dialog dhe angazhim që mund të çojë në ndryshime reale përtej kufijve të Katarit dhe në vendet fqinje në rajon, ku ka ende disa sfida në lidhje me të drejtat e njeriut”, shtuan ata, transmeton Telegrafi.
Jo të gjithë janë dakord. Duket se ka pak prova për ndonjë përparim të tillë në Kinë pas Lojërave Verore të Pekinit në 2008, as në Rusi pasi organizoi Lojërat Olimpike Dimërore 2014 dhe Kupën e Botës 2018.
Por ndërsa duket se ka pak oreks mes atletëve, qeverive apo sportdashësve për një bojkot të plotë të Pekinit 2022, a mund të bëjnë konkurrentët ende një ndryshim pasi të jenë atje? Nuk do të ishte befasi duke pasur parasysh aktivizmin e viteve të fundit, ku gjithnjë e më shumë atletë flasin hapur për një sërë çështjesh sociale, nga racizmi dhe të drejtat e grave, te shëndeti mendor dhe mjedisi.
Edhe pse kohët e fundit u relaksua, Rregulli 50 i IOC-së ende kufizon seriozisht atë që olimpistët mund të thonë ose të bëjnë gjatë ngjarjes, duke ndaluar çdo formë proteste politike, demonstrimi ose propagande në podium, në ceremoni zyrtare ose në fushën e lojës.
Liria e fjalës lejohet në zonat e shtypit, zona të përziera dhe në mediat sociale, por nëse atletët do ta shfrytëzojnë këtë mundësi në një vend të kritikuar për censurë dhe frikësim të gazetarëve të huaj është e diskutueshme. Sidomos pasi kryetari i WTA, Steve Simon tha së fundmi se ai ishte “shumë i shqetësuar për rreziqet me të cilat mund të përballeshin të gjithë lojtarët dhe stafi ynë nëse do të zhvillonim ngjarje në Kinë në vitin 2022”.
Me siguri duket se autoritetet kineze nuk e pranojnë mirë dënimin nga yjet e sportit. Ylli i hapur i basketbollit të Boston Celtics, Enes Kanter shkaktoi një reagim të madh kur kritikoi presidentin, Xi dhe shprehu mbështetje për lëvizjen e Tibetit të Lirë. Emri i tij u bllokua nga faqja e mediave sociale kineze Weibo dhe transmetimi i lojërave të Celtics thuhet se u anulua. Në mënyrë të ngjashme, një lojë e Arsenalit u tërhoq nga televizioni shtetëror kinez në vitin 2019 pasi ish-mesfushori i tij, Mesut Ozil theksoi keqtrajtimin e ujgurëve.
Shumë grupe të të drejtave të njeriut i janë lutur IOC që të gjejë një vend të ri për ngjarjen. Në këtë fazë të vonë, sigurisht që nuk ka asnjë perspektivë për këtë. Por polemikat intensive që rrethojnë Pekin 2022 kanë përforcuar shqyrtimin mbi zgjedhjen e organizatorëve dhe marrëdhëniet e saj me ta.
Human Rights Watch kohët e fundit akuzoi IOC për “bashkëpunim” me kinezët pasi presidenti i saj Thomas Bach zhvilloi një video-telefonatë me tre herë olimpiken zonjën Peng në një përpjekje për të lehtësuar shqetësimet. IOC e hedh poshtë këtë akuzë dhe ka mbrojtur përdorimin e saj të “diplomacisë së qetë”. Por do të ketë shqetësuar shumë që kur u pyet se si rekordi i Kinës për të drejtat e njeriut ishte në përputhje me vlerat olimpike, anëtari më jetëgjatë i bordit të saj, Dick Pound tha se nuk ishte penduar për zgjedhjen e Pekinit si mikpritës dhe se ai “nuk dinte” për pretendimet. mizoritë, pavarësisht provave në rritje.
Kritikët e kundërshtojnë me vendosmëri këmbënguljen e IOC-së se ajo është krejtësisht neutrale dhe është mbi politikën. Ata tregojnë, për shembull, bisedimet që organizata lehtësoi ndërmjet Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut në vitin 2018. Dhe mënyrën se si presidenti rus, Vladimir Putin shpresonte të përdorte Socchin në vitin 2014 për të projektuar në botë fuqinë e Rusisë dhe të tijën.
Ajo që është e sigurt është se ndërsa nuk ishte zgjedhja e atletëve që të zgjidhnin Pekinin për të pritur Lojërat, ndërsa tensionet gjeopolitike rriten, ata janë ata që tani përballen me pyetje të rinovuara nëse është e drejtë të konkurrosh atje dhe të lënë të vendosin se çfarë duhet të bëjnë sapo të mbërrijnë.
Shumë mendojnë se janë vendosur në një pozicion të pamundur.
