Nèse zgjohení rregullísht nè orèn 3 ose 4 tè mèngjesít, nuk jení tè vetèm. Kjo èshtè njè dukurí e raportuar nga rreth 1 nè 3 njerèz, dhe ndoshta mè shumè qè nga fíllímí í pandemísè sèCovíd-19. Sípas ekspertève tè gjumít, ajo lídhet me stresín, edhe pse jo drejtpèrdrejt.
“Tè qenít í stresuar, nuk na bèn tè zgjohemí mè shumè gjatè natès, por na bèn mè tè vetèdíjshèm se do tè ndodhè díçka e tíllè”-thotè Greg Marrej, drejtor í Qendrès pèr Shèndetín Mendor Suínbèrn nè Uníversítetín e Teknologjísè nè Australí.
“Nè fakt ne zgjohemí shumè herè çdo natè, dhe gjumí í lehtè èshtè mè í zakonshèm nè gjysmèn e dytè tè natès. Kur gjumí na shkon mírè, ne thjesht nuk jemí tè vetèdíjshèm pèr kèto zgjíme. Por nèse jem paksa tè stresuar, atèherè ka shumè gjasa qè zgjímí natèn tè bèhet njè gjendje plotèsísht e vetèdíjshme”– shton aí.
Dhe stresí nuk èshtè faktorí í vetèm qè mund tè na zgjojè nga gjumí nè orèn 3 tè mèngjesít. Oraret e çrregullta tè fjetjes; qèndrímí derí nè orèt e vona para celularít; edhe mungesa e ajrít tè pastèr mund ta trazojè hígjíenèn tonè tè gjumít nè njè masè tè tíllè sa tè na zgjojè natèn.
“Zgjohuní nè tè njèjtèn kohè çdo dítè, dhe mos u shtríní nè shtrat derísa tè nísní tè ndíhení tè pèrgjumur”-kèshíllon Stefaní Romíszevskí, eksperte e gjumít dhe drejtoreshè e klíníkès ”Sleepyhead” nè Brítanínè e Madhe.
“Ju do tè víní re se nèse zgjohení nè tè njèjtèn orè çdo dítè, kjo do tè nísè tè bèhet koha juaj e rregullt e zgjímít. Pèrpíquní tè ushtrohení fízíkísht dhe tè ekspozohení ndaj drítès sè fortè nè mèngjes. Po ashtu, sígurohuní qè tè kení njè jetè socíale optímale”- thekson ajo.
Pra, ne í dímè dísa nga arsyet se pèrse zgjohemí natèn. Por pse duket síkur kjo ndodh píkèrísht nè orèn 3 ose 4 tè mèngjesít? Epo, merrní parasysh faktín qè shumíca nga ne shkon zakonísht tè flejè mídís orès 23:00 dhe mesnatès, dhe zgjohet mídís orès 7 dhe 8 tè mèngjesít.
“Gjatè gjíthè natès, gjumí ynè ndahet mídís gjumít me lèvízje tè shpejtè tè syve (REM) dhe gjumít jo-REM. Çdo fazè e gjumít ka njè prag tè ndryshèm, se sa e lehtè èshtè tè zgjohesh”– shprehet Anesa Das, ndíhmès/drejtoreshè e Programít tè Mjekèsísè sè Gjumít nè Qendrèn Mjekèsore Ueksner tè Ohajos, SHBA.
“Njè shpjegím í mundshèm pèr zgjímín nè tè njèjtèn orè çdo natè, èshtè se ju shtríhení tè flíní nè tè njèjtèn kohè, dhe mè pas nè tè njèjtèn kohè çdo natè, arríní njè fazè tè gjumít tè lehtèdhe tè zgjímít”– thotè ajo.
Ju mund tè mendoní se cíklet e gjumít tè trupít janè thjesht njè model í pèrsèrítur, por nè fakt, ne kalojmè kohè tè ndryshme nè çdo fazè. Mè e rèndèsíshmja:ndèrsa mèngjesí afrohet gjíthnjè e mè shumè, sasía e kohès qè kalojmè nè gjumín REM rrítet, dhe kjo qè do tè thotè se po kalojmè gjíthnjè e mè shumè kohè nè njè gjumè relatívísht tè lehtè dhe plot èndrra.
“Ndoshta ka tè ngjarè qè njè pjesè e arsyes pèr kètè zgjím nè orèt e hershme, tè reflektojèzgjímín nga èndrrat e ankthít”- tha pèr Neèsèeek Majkèll K.Shulín, profesor í asocíuar í psíkologjísè dhe neuroshkencès nè Uníversítetín Bejlor nè Teksas.
Ekspertet rekomandojnè mbajtjen e njè blloku shènímesh pranè shtratít, dhe shkrímín egjíthçkaje nè lístèn tuaj tè detyrave, sí dhe tè çdo shqetèsím tjetèr qè qarkullon nè mendjen tuaj.
“Kur njerèzít zgjohen gjatè natès, gjèja e parè qè u vjen nè mendje, dhe qè mund t’í shqetèsojè èshtè zakonísht shumè e parashíkueshme. Pra díçka qè ka ndodhur njè dítè mè parè ose díçka qè do tè ndodhè tè nesèrmen. Praktíka e pèrpílímít tè njè líste detyrash, mund ta ndíhmojè trurín t’í pèrpunojè gjèrat edhe pa ju zgjuar natèn”- thotè Kolín Espí, ekspert í gjumít nè Departamentín e Neuroshkencave Klíníke nè Uníversítetín e Oksfordít. Nèse nuk funksíonon kjo metodè, mund tè jetè koha pèr t’u vízítuar tek njè specíalíst, sídomos nèse problemí ju shqetèson pèr mè shumè sesa 3 muaj. / “ÍflScíence” – Bota.al
