Ndërsa protestat u përhapën në SHBA, presidenti Donald Trump ka kërcënuar të dërgojë ushtrinë për t’i dhënë fund trazirave.
Trump tha se ai do të dërgonte ushtrinë nëse qytetet dhe shtetet nuk do të zgjidhnin problemin.
Por disa guvernatorë të shtetit kanë thënë që qeveria nuk ka fuqi të dërgojë trupa federale pa lejen e autoriteteve shtetërore.
A mundet presidenti të vendosë trupa?
Shkurt, po në rrethana të caktuara.
Sipas BBC, tashmë janë mijëra trupa të vendosur nga Garda Kombëtare, që është forca rezervë për ushtrinë amerikane.
Ata janë në më shumë se 20 shtete në të gjithë SHBA-të duke u përpjekur të shuajnë protestat, por këto forca janë kërkuar nga vetë qytetet ose shtetet.
Sidoqoftë, një ligj amerikan i miratuar në Shekullin XIX parashikon rrethana kur qeveria në Washington DC mund të ndërhyjë pa autorizimin e shtetit.
Akti i Kryengritjes thotë se aprovimi i guvernatorëve nuk kërkohet kur presidenti përcakton situatën në një shtet e bën të pamundur zbatimin e ligjeve amerikane, ose kur të drejtat e qytetarëve kërcënohen.
Ligji u miratua në 1807 për të lejuar presidentin t’i bënte thirrje ushtrisë për të mbrojtur vendin kundër “inkursioneve armiqësore të indianëve” – dhe më pas u zgjerua për të lejuar përdorimin e ushtrisë amerikane në trazirat e brendshme dhe për të mbrojtur të drejtat civile.
Një ligj tjetër i miratuar në vitin 1878 kërkon autorizimin e kongresit për përdorimin e brendshëm ushtarak, por një ekspert ligjor tha se Akti i Kryengritjes ishte autoritet i mjaftueshëm ligjor në vete për presidentin për të vendosur ushtrinë.
Në këtë drejtim, BBC shkruan se pranohet gjerësisht që presidenti do të kishte baza ligjore për të angazhuar ushtrinë pa kërkuar aprovim nga shtetet në rrethanat aktuale.
Stephen Vladeck, një profesor i drejtësisë i Universitetit të Teksasit, është cituar në mediat amerikane të ketë thënë: “Historikisht dhe praktikisht, një kërkesë e tillë nuk është domosdoshmërisht një parakusht për presidentin që përdor trupa të rregullta federale për zbatimin e ligjit të brendshëm”.
A është përdorur ligji më parë?
Sipas Shërbimit të Kërkimeve të Kongresit, Akti i Kryengritjes është përdorur dhjetëra herë në të kaluarën, megjithëse jo për gati tre dekada.
Ai është thirrur për herë të fundit në vitin 1992 nga ish presidenti i SHBA-së, George HW Bush gjatë trazirave të garave në Los Angeles.
Gjithashtu Ligji u përdor përgjatë viteve 1950 dhe 60 gjatë epokës së të drejtave civile nga tre presidentë të ndryshëm, përfshirë edhe kur kishte kundërshtime nga qeveritarët e shtetit.
Presidenti Dwight Eisenhower u përball me kundërshtime kur ai përdori ligjin në vitin 1957 për të dërguar trupat amerikane në Arkansas për të kontrolluar një protestë në një shkollë, ku fëmijët me ngjyrë dhe të bardhë po mësonin së bashku.
Që nga fundi i viteve 1960, përdorimi i ligjit ka qenë i rrallë. Kongresi e ndryshoi atë në vitin 2006 pas uraganit Katrina në një përpjekje për ta bërë ndihmën ushtarake më efektive, por amandamenti u shfuqizua pasi qeveritarët e shtetit kundërshtuan atë.
