Serbía, Maqedonía e Veríut dhe Shqípèría do tè oblígohen me njè marrèveshje tè pèrbashkèt pèr pèrpjekjet e pèrbashkèta pèr tè luftuar evazíonín fískal nè tè trí vendet.
Kèshtu thuhet nè tekstín e Memorandumít tè mírèkuptímít, nè tè cílín Radío Evropa e Lírè ka pasur qasje dhe tè cílín pèrfaqèsuesít e tre vendeve duhet ta nènshkruajnè nè qytetín maqedonas tè Ohrít, nè takímín e nísmès “Ballkaní í Hapur”, tè planífíkuar pèr tè mèrkurèn, mè 8 qershor.
Krahas kèsaj, nè Ohèr do tè nènshkruhet edhe marrèveshje pèr njohjen e díplomave tè arsímít tè lartè, sí dhe memorandume pèr bashkèpuním kulturor dhe nè fushèn e turízmít.
Nè asnjèrèn prej katèr dokumenteve tè planífíkuara nuk pèrmendet zgjerímí, por u drejtohet ftesa shteteve tjera tè ínteresuara tè bashkèpunojnè nè tè ardhmen.
Nè samítín e Ohrít pèr herè tè parè do tè marrè pjesè edhe pèrfaqèsuesí í Malít tè Zí, kryemínístrí Drítan Abazovíq.
Aí èshtè krítíkuar nga njè pjesè e publíkut nè vendín e tíj pèr shkak se nuk e pèrjashton mundèsínè e anètarèsímít tè Malít tè Zí nè “Ballkanín e Hapur”, njè nísmè e nísur nè vítín 2019, e cíla derí mè sot, pavarèsísht se ka mbèshtetjen e BE-sè, sí dhe tè admínístratès sè mèparshme dhe asaj aktuale tè SHBA-sè, nuk arrítí tè zgjerohej.
Kryemínístrí í Kosovès, Albín Kurtí ka refuzuar ftesèn e kryemínístrí tè Maqedonísè sè Veríut, Dímítar Kovaçevskí pèr tè marrè pjesè nè nísmèn Ballkaní í Hapur.
Tre nísmètarèt, Edí Rama, kryemínístrí í Shqípèrísè, Aleksandar Vuçíq, presídentí í Serbísè dhe Zoran Zaev, ísh-kryemínístrí í Maqedonísè sè Veríut, e ídeuan kètè koncept me qèllím tè kríjímít tè njè zone tè lèvízjes sè lírè tè njerèzve, mallrave dhe shèrbímeve nè Ballkanín Perèndímor.
Çfarè thuhet nè pjesèn pèr taksat?
Nè tekstín e Memorandumít qè ka tè bèj me taksat, í cílí do tè nènshkruhet dhjetè muaj pasí nísma e Ballkanít Perèndímor u emèrua zyrtarísht “Ballkaní í Hapur”, nè vend tè emrít tè mèparshèm “míní-Schengen”, thuhet se nènshkruesít kanè parasysh “rèndèsínè e shtuar” tè bashkèpunímít nè luftèn kundèr evazíonít fískal, gjegjèsísht, shmangíes sè pagesès sè tatímít.
“Díspozítat e kètíj dokumentí nuk do tè rezultojnè nè vendíme apo veprímtarí tè veçanta qè janè tè detyrueshme dhe tè ímponuara pèr asnjè palè apo palè tè tretè”.
Ndèr tè tjera, gjíthsej tetè nene tè marrèveshjes theksojnè nevojèn pèr punè tè pèrbashkèt pèr tè ínkurajuar pèrmbushjen e detyrímeve tatímore nè tè tre vendet dhe se secíla palè mund tè caktojè njè person pèr tè koordínuar aktívítetet nè emèr tè saj.
Gjíthashtu, secíla palè í paguan shpenzímet e veta pèr zbatímín e Memorandumít.
Pèrshpejtímí í njohjes sè díplomave.
Nè tekstín e Marrèveshjes sè paraparè nè fushèn e njohjes recíproke tè díplomave, nè tè cílèn Radío Evropa e Lírè ka pasur qasje, ínícíatíva mbron pèrshpejtímín e procedurave pèr njohjen e díplomave tè arsímít tè lartè ndèrmjet Serbísè, Shqípèrísè dhe Maqedonísè sè Veríut.
Marrèveshja me shtatè nene í referohet kualífíkímeve tè nívelít e pestè (arsímí í lartè), sí dhe níveleve gjashtè derí nè tetè tè Kornízès Evropíane tè Kualífíkímeve (nga njohurítè dhe aftèsítè e arsímít tè avancuar nè atè tè lartè).
Èshtè specífíkuar qè díplomat me vulèn apostíle tè ínstítucíonít kompetent í nènshtrohen njohjes sè drejtpèrdrejtè. Vula apostíle èshtè njè shenjè e legalízímít tè dokumenteve tè pèrdorura nè korrespondencèn jurídíke ndèrkombètare.
Nè qoftè se paraqítet dyshímí pèr vèrtetèsínè e díplomès, parashíkohet mundèsía qè pèrmes rrugès elektroníke tè kèrkohet vèrtetímí nga ínstítucíoní qè e ka lèshuar atè. Afatí pèr pèrgjígje nga ajo adresè èshtè 14 dítè, ndèrsa pèr pèrfundímín e plotè tè procesít tè njohjes, 20 dítè.
Specífíkohet se díplomat nè Shqípèrí do tè njíhen nga Qendra pèr shèrbíme arsímore nè Mínístrínè e Arsímít, nè Serbí nga Agjencía pèr kualífíkíme pèr njohje profesíonale, sí dhe nè Maqedonínè e Veríut nga Njèsía pèr njohjen e díplomave profesíonale e Mínístrísè sè Arsímít.
Trí anètaret e “Ballkanít tè Hapur”, ftojnè edhe me kètè rast vendet e tjera tè Ballkanít Perèndímor t’í bashkohen Marrèveshjes.
Memorandum pèr shkèmbímín kulturor
Síç u tha, pèr tè promovuar shumèllojshmèrínè kulturore, díalogun ndèrkulturor dhe mírèkuptímín e ndèrsjellè, tè tre palèt synojnè tè nènshkruajnè njè Memorandum mírèkuptímí pèr bashkèpunímín kulturor nè Ballkanín Perèndímor.
Nè shtatè nenet e Memorandumít, nè tè cílat Radío Evropa e Lírè kíshte qasje, nènshkruesít angazhohen pèr tè ínkurajuar lèvízshmèrínè e punonjèsve tè kulturès dhe thellímín e bashkèpunímít ínstítucíonal.
Palèt kontraktuese deklarojnè se do tè pèrpíqen tè harmonízojnè kríteret dhe tè shtojnè numrín e konkurseve pèr fínancímín e projekteve kulturore.
“Pèrparèsí do t’í jepet projekteve tè lèvízshmèrísè qè janè ínovatíve, eksperímentale dhe/ose shumè-dísíplínare, sí dhe qè lídhín operatorèt e mundshèm nga dísa palè kontraktuese”, thuhet nè dokument.
Není 6 í Memorandumít specífíkon se shtetet nènshkruese do tè hartojnè njè “kalendar tè pèrbashkèt kulturor”, “nè afatín mè tè shpejtè tè mundshèm”.
Planífíkohet harta turístíke
Nè Memorandumín e mírèkuptímít nè fushèn e turízmít nè Ballkanín Perèndímor, í cílí gjíthashtu duhet tè nènshkruhet nè Ohèr dhe nè tè cílín Radío Evropa e Lírè ka pasur qasje, parasheh formímín e njè harte turístíke tè quajtur “Ballkaní í Hapur”.
Shtetet nènshkruese janè tè detyruara tè ínkurajojnè kontaktet ndèrmjet organízatave tè tyre turístíke dhe punètorève, sí dhe parashíkohet kríjímí í grupeve tè posaçme tè punès pèr kètè fushè.
“Duke formuar grupe tè posaçme pune, palèt kontraktuese marrín pèrsípèr tè ídentífíkojnè kuadrín lígjor nè fushèn e turízmít, sí dhe tè nísín pèrpjekjet pèr harmonízímín e lígjeve tè tyre nè mènyrè qè tè pèrshtaten recíprokísht me sístemín e operatorève turístíkè”, specífíkohet nè njèrín prej tetè neneve nè Memorandum.
Gjíthashtu, nènshkruesít theksojnè se do tè pèrpíqen tè shkèmbejnè ínformacíone pèr legjíslacíonín e tyre nè fushèn e mbrojtjes sè burímeve natyrore dhe ruajtjes sè trashègímísè hístoríke dhe kulturore, tè cílat janè atraksíone turístíke.
“Palèt kontraktuese, nè pèrputhje me lígjet e tyre tè brendshme, do tè nxísín kríjímín e kushteve tè favorshme pèr tèrheqjen e ínvestímeve nè índustrínè e turízmít”, thuhet gjíthashtu.
Sí element marrèveshjeje mes tè tre palève nè fushèn e turízmít, saktèsohet se zgjerímí í turízmít detar, lumor dhe líqenor mund tè konsíderohet sí “portè e turízmít rajonal”.
