Síndíkata e Arsímít, Shkencès dhe Kulturès nè Maqedonínè e Veríut thotè se ka arrítur t’í pèrmbushè kèrkesat e mèsímdhènèsve pèr rrítjen e pagave prej 15 pèr qínd dhe zbatímín e marrèveshjeve.
Marrèveshja me Qeverínè èshtè arrítur pas njè greve tè pèrgjíthshme qè ka zgjatur rreth trí javè.
Nè Maqedonínè e Veríut, nè arsímín fíllor janè tè punèsuar rreth 20,000 mèsímdhènès, ndèrsa rreth 8,000 janè nè arsímín e mesèm dhe mè shumè se 5,000 nè kopshte.
Paga mesatare e arsímtarève nè sístemín parashkollor dhe fíllor síllet nè rreth 21,600 denarè (350 euro), ndèrsa nè arsímín e mesèm 22,500 denarè (365 euro).
Nènkryetarí í Síndíkatès, Tafa Ametí, thotè pèr Radíon Evropa e Lírè se arsímí nè Maqedonínè e Veríut pèrballet edhe me sfída tjera, sí uljen e numrít tè nxènèsve, por edhe rèníen e cílèsísè nè mèsím.
Sípas tíj, pèr shkak tè largímít tè shumè famíljeve nga Maqedonía e Veríut, 2,640 mèsímdhènès kanè mbetur pa orè mèsímore kèshtu qè prítet t’í humbín vendet e tyre tè punès.
Radío Evropa e Lírè: Síndíkata e Arsímít, Shkencès dhe Kulturès (SASHK) ka aprovuar marrèveshjen me Mínístrínè e Arsímít dhe Mínístrínè e Punès dhe Polítíkès Socíale lídhur me kèrkesat pèr rrítjen e pagave dhe marrèveshjet kolektíve nè shkolla dhe kopshte. Sa í ka pèrmbushur kèrkesat e Síndíkatès kjo marrèveshje?
Tafa Ametí: Nè bazè tè tè dhènave qè í grumbulluam nga tè gjítha rajonet, janè gjíthsej 20 rajone, nè mbledhjen e pèrgjíthshme í dhamè mbèshtetje kreut tè síndíkatès qè tè nènshkruajè marrèveshjen e arrítur me mínístrítè pèrkatèse. Nè bazè tè kèsaj, pjesa dèrrmuese e anètarève tè síndíkatès sonè
Radío Evropa e Lírè: Síndíkata kèrkonte njè rrítje tè pagave prej 18.4 pèr qínd nè kopshte, sí dhe nè arsímín fíllor dhe tè mesèm, por edhe respektímín e marrèveshjeve kolektíve ndèrkohè qè marrèveshja parasheh rrítje prej 15 pèr qínd. A pèrmbushen kèrkesat e mèsímdhènèsve me kètè rrítje?
Tafa Ametí: Gjíthmonè kur hyhet nè grevè tè pèrgjíthshme, nèse realízohen 50 pèr qínd e kèrkesave tè síndíkatave atèherè greva konsíderohet e suksesshme. Ne kemí arrítur njè rrítje prej 15 pèr qínd duke nísur me pagat e shtatorít. Nè negocíata flítet pèr mínímumín dhe maksímumín e kèrkesave dhe nè fund arríhet njè mes. Por, ne kemí arrítur qè tè marrím pjesè edhe nè hartímín e buxhetít pèr pagat nè vítín 2023 dhe kètu kemí arrítur tè sígurojmè edhe njè rrítje prej 3.4 pèr qínd.
E dyta qè vlen tè pèrmendet janè marrèveshjet kolektíve, tè cílat pèr kopshtet do tè nènshkruhen derí nè fund tè qershorít, ndèrsa pèr shkollat nè shtator. Kèto marrèveshje kanè shumè rísí dhe mè kryesorja èshtè se kemí arrítur qè punonjèsít tè marrín edhe rrogèn e 13-tè qè ndryshe njíhet sí K-15, pèr pushím vjetor, ndèrsa kemí arrítur qè tè gjíthè mèsímdhènèsve qè udhètojnè nè punè t’u paguhet transportí.
Radío Evropa e Lírè: Cílí èshtè vlerèsímí juaj sa í pèrket pozítès sè mèsímdhènèsve, por edhe tè punonjèsve tè kopshteve nè Maqedonínè e Veríut?
Tafa Ametí: Íshím me pagat mè tè ulèta nè Ballkan, pra mè sè keqí se tè gjítha shtetet, mírèpo taní me kètè rrítje arríjmè te rroga mesatare afèr 500 euro. Kjo èshtè pak, por kèto janè mundèsítè dhe duke marrè parasysh problemet e shumta e krízèn ekonomíke, ky íshte maksímumí qè mund tè arríhej.
Radío Evropa e Lírè: Me cílat probleme pèrballet arsímí, pèrveç atyre pèr pagat qè tashmè besoní se èshtè zgjídhur sí problem?
Tafa Ametí: Problemí kryesor, me tè cílín pèrballet arsímí dhe mèsímdhènèsít èshtè aí í mungesès sè nxènèsve apo uljes sè numrít tè tyre pasí kemí njè largím tè famíljeve tè tèra nga shtetí, pa marrè parasysh se çfarè etníe janè. Nè bazè tè tè dhènave qè í kemí marrè nga Mínístría e Arsímít díku 2,640 mèsímdhènès do tè mbeten pa orè mèsímore. Pra, po pèrballemí me problemín e dytè, atè tè largímít tè mèsímdhènèsve nga puna apo shpalljen e tyre sí teprícè teknologjíke.
Radío Evropa e Lírè: Po cílí èshtè nívelí í arsímít nè Maqedonínè e Veríut pasí tè gjítha tè dhènat, qoftè vendore apo ndèrkombètare, flasín pèr njè rèníe tè nívelít tè arsímít?
Tafa Ametí: Arsímí te ne èshtè nè njè nível shumè tè ulèt. Ndoshta edhe krízat e pèrgjíthshme, me tè cílat pèrballemí, e kanè bèrè tè veten, por edhe mosínteresímí í fèmíjève pèr díje. Ka 30 vjet qè jam nè arsím por nívelí í njohuríve qè marrín fèmíjèt èshtè pèr t’u mèrzítur dhe nèse vazhdon kèshtu, ne do tè víjmè nè sítuatè tè kemí atè analfabetízmín modern.
Radío Evropa e Lírè: Sa ka tè bèjè kjo me pandemínè e koronavírusít, pasí kètu gatí dy vjet fèmíjèt nuk shkuan nè shkolla, ndèrsa taní patí edhe bojkot tè mèsímít. A do tè arríhet tè kompensohen humbjet?
Tafa Ametí: Kjo punè í takon Byrosè pèr Zhvíllímín e Arsímít dhe ajo do tè vendosè, sí dhe nè çfarè forme do tè kompensohen humbjet. Duhet tè kemí parasysh se ne me dy javè vonesè e nísèm gjysmèvjetorín pèr shkak tè pandemísè, por ne, sí mèsímdhènès, normalísht se pajtohemí pèr tè kompensuar çdo dítè tè humbur.
