A ekziston vërtetë një “disponim pro-rus” në mesin e disa qytetarëve të Maqedonisë së Veriut, apo një perceptim i tillë është kryesisht për shkak të pakënaqësisë latente, për shkak të pritjeve të paplotësuara në lidhje me procesin e integrimit evropian? Sondazhet e opinionit publik deri më tani kanë kërkuar të gjejnë përgjigje për këtë pyetje, e cila është bërë edhe më e rëndësishme pas agresionit rus kundër Ukrainës.
Një nga ata që kërkojnë përgjigjen është Observatori i ndikimit dhe imazhit të Shteteve, i cili funksionon në kuadër të Institutit të Prespës, hulumtimi i të cilit tregoi një ndryshim në krahasim me vitin 2020. Hulumtimi është kryer në janar të këtij viti me 1000 qytetarë të anketuar dhe fokus grupeve nga tetë rajonet e vendit.
“Disa nga ndryshimet janë ndjerë në hulumtime të tjera të ngjashme,” thotë Andrea Stojkovski, drejtor ekzekutiv i Institutit të Prespës. Ndryshimet vihen re më së shumti në përgjigjet e pyetjes “Në përgjithësi, cili shtet apo unione ndërkombëtare është miku më i mirë i Maqedonisë së Veriut?” “Për shembull, ka një rrënim të imazhit të Bashkimit Evropian. Gjithnjë e më pak qytetarë e njohin atë si mike apo mbështetëse të shtetit, 7.8% në 2022, krahasuar me 17% në vitin 2020. “Për shembull, vetëm ata me diplomë master dhe doktoraturë e njohin NATO-n (7,1%), ose një nga vendet anëtare të BE-së (Gjermania 36%) si miq dhe përkrahës të Maqedonisë së Veriut”, shpjegon Stojkovski.
PERCEPTIMI PËR RUSINË
Sipas të dhënave të Observatorit, përkundër pranisë vërtet të vogël të Rusisë në vend, ky vend ka imazh të mirë te qytetarët e Maqedonisë së Veriut. “Rusia (me 4.3%) është mikja e tretë më e madhe e Maqedonisë së Veriut për votuesit e VMRO-DPMNE-së, pas Serbisë dhe SHBA-së, gjegjësisht miku i dytë më i madh i Maqedonisë (me 6.3%) për votuesit e të Majtës, vetëm pas Serbisë. Nga votuesit e LSDM-së, 1.1% e identifikojnë Rusinë si mike të Maqedonisë së Veriut, ose diku në vendin e dhjetë. Rusia nuk shfaqet si vend mik për votuesit e asnjërës prej partive shqiptare në Maqedoninë e Veriut”, shpjegoi Stojkovski.
Sipas sondazhit, Rusia përgjithësisht njihet nga qytetarët për liderin e saj, Vlladimir Putin, disa nga asociacionet flasin për Rusinë si “fuqi botërore”, “antitezë e SHBA-së” etj, ndërsa e përshkruajnë si “ortodokse”, e guximshme”, ” e madhe”… Nga ana tjetër, edhe pse është është shtet i pavarur, Ukraina për qytetarët tanë asocon me “Rusinë”, “Bashkimin Sovjetik” dhe “Rusët”, dhe njihet si “shtet inferior” ku flitet “rusisht”.
“E gjithë kjo vetëm sa konfirmon mbështetjen e njohur për invazionin që po ndiqet në diskursin publik. Sigurisht, bëhet fjalë për një numër të kufizuar profilesh të partive politike apo liderëve politikë, por edhe politikanëve, gazetarëve, anëtarëve të komunitetit akademik që ndajnë në rrjetet sociale pikëpamje në mbështetje të invazionit, apo lajme të rreme për të njëjtën. Megjithatë, ajo që duhet theksuar është se lajmet e rreme, edhe pse fillimisht thuhet se krijohen nga propaganda ruse, tek ne vijnë nga rajoni, kryesisht nga Serbia. Cenueshmëria e ndikimit nga Rusia nëpërmjet një ndërmjetësi, domethënë përmes Serbisë dallohet, po të shikohet pozicioni i Serbisë në Observator, ku njihet si mikja më e mirë e Maqedonisë së Veriut. Afërsisht 39% e qytetarëve e kanë identifikuar Serbinë si mike në vitin 2022, krahasuar me 14% që kanë pasur këtë mendim në vitin 2020″, thotë Stojkovski.
Çfarë mund të konkludohet? “Nëse marrim parasysh të gjitha variablat, atëherë mbështetja për Rusinë nuk është aq origjinale sa është krijuar nga lajmet e rreme për të ruajtur pikëpamjet dhe perceptimet e rreme, dhe e përforcuar nga objektivi pasuksesshëm së zgjerimit dhe anëtarësimit tonë në BE. Nëse demokracitë liberale perëndimore duan të parandalojnë zhvillimin e mëtejshëm negativ atëherë duhet të bëjnë të pamundurën për të na bashkuar plotësisht dhe përgjithmonë jo vetëm me NATO-n, por edhe me BE-në. Sigurisht, sipas metodologjisë së re sa më shpejt të jetë e mundur”, tha Stojkovski.
TERREN PËR GRINDJE TË REJA
Pikërisht vlerësimet për “pro” për disponim “të tillë apo të atillë”, në një mënyrë apo tjetër janë kthyer tashmë në një terren për një seri të re kritikash ndërpartiake. Lideri i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski, ka kritikuar deklaratën e fundit të presidentit të Maqedonisë, Stevo Pendarovski për këtë çështje. “Ajo që më shqetëson është se në kuptimin politik, maqedonasit etnikë po kthehen në qëndrimet politike të Rusisë. Është veçanërisht shqetësuese që mbi 40 për qind e opinionit mendon se alternativa e BE-së është Unioni Euroaziatik dhe disa nga partitë janë për këtë opsion, gjë që mund të krijojë problem për proceset e ardhshme”, tha Pendarovski.
Mickoski, në një paraqitje televizive tha se kjo që po ndodh në Ukrainë shërben për të defokusuar nga problemet reale që kanë qytetarët e Maqedonisë, dhe dërgoi kritika dhe shprehje fyese për pushtetin. “Interesante më duken komente, kur sërish disa politikanë, që ende presin pjesën nga familja në pushtet, e ndajnë popullin në Maqedoni në pro rus apo pro ukrainas etj. Dhe ata krijojnë një lloj përçarjeje mes popullatës, në vend që të bashkojnë.
Por ata duhet ta dinë se ky popull është ngopur me përçarje dhe se realisht kërkon diçka më shumë nga politikanët dhe ata që ndikojnë në opinionin publik. Dëgjova një deklaratë të Pendarovskit ku me keqardhje deklaroi se populli në Maqedoni, shumica dërrmuese ishin pro-ruse, së paku ai tha kështu. Më duhet të pranoj se nuk kam dëgjuar një deklaratë të marrë nga një burrë shteti. Nuk mund të lodhesha nga marrëzia dhe lehtësia me të cilën ai pasqyronte atë qëndrim të tij. Populli nuk është pro-rus apo pro-ukrainas, por pro-maqedonas”, tha Mickoski. Sipas tij, reagimet e qytetarëve janë reflektim i revoltës ndaj politikave të qeverisë.
“Sa më shumë që njerëzit lexojnë statuset e Zaevit, Ali Ahmetit, Artan Grubit, Bujar Osmanit, Dimitar Kovaçevskit, Stevo Pendarovskit, ‘Lavdi ukrainasve’, aq më shumë ata marrin një anë të tillë në shenjë revolte nga ky establishment politik. Kjo është revoltë ndaj politikave të kësaj qeverie, të cilat janë të gabuara”, tha Mickoski.
Ndaj këtij qëndrimi të liderit të VMRO-DPMNE-së ka reaguar LSDM-ja, duke theksuar se ai nuk mund të vlerësojë pasojat e deklaratave të tij të papjekura.
“Sipas deklaratës skandaloze të Mickoskit, të gjithë ata që mbështesin agresionin rus ndaj Ukrainës e kanë bërë këtë sepse kanë lexuar ‘statuset e Zaevit, Ahmetit, Artan Grubit, Osmanit, Kovaçevskit, Pendarovskit’ dhe ‘Lavdi ukrainasve’. Në vend që të kërkon bashkim rreth vlerave pas të cilave qëndron e gjithë bota demokratike, Mickoski e ndan shoqërinë maqedonase.
A po përpiqet Mickoski të ndjekë partnerin e tij Dimitar Apasiev, i cili tashmë po përdor fjalët e Putinit? Një gjë është e sigurt, kjo është një manifestim i një njeriu politikisht të papjekur, pa ndjenjë elementare të shtetësisë dhe pa mundësi për të vlerësuar pasojat e deklaratave të tij të papjekura”, kanë reaguar nga LSDM. (koha.mk)
