Maqedonía e Veríut èshtè radhítur nè vendín e 31-tè nè lístèn prej 49 vendeve tè Evropès dhe Azísè Qendrore, sa í pèrket respektímít tè tè drejtave tè komunítetít LGBTÍ, analízè kjo qè pèr njè dekadè e bèn organízata “ÍLGA Europe” – “Raínbow Europe”.
Nè bazè tè kèsaj analíze, Maqedonía e Veríut gjatè dy víteve tè fundít ka ngecur nè avancímín e tè drejtave tè komunítetít LGBT, duke mbetur nè fund tè lístès sè vendeve tè rajonít. Shqípèría ndodhet nè vendín e 28-tè, Greqía nè vendín e 17-tè, pèrderísa Kosova èshtè nè vendín e 25-tè, e Serbía èshtè radhítur nè vendín e 23-tè. Mè keq se Maqedonía e Veríut èshtè vetèm Bullgaría, e cíla ndodhet nè vendín e 40-tè.
Koço Andonovskí para 17 vjetèsh ka folur hapur se í takon komunítetít LGBTÍ, ndèrsa aktualísht èshtè pjesè e qendrès sè kètíj komunítetí nè Shkup. Aí thotè se fatkeqèsía mè e madhe èshtè se ndryshímet lígjore pèr tè drejtat e kètíj komunítetí bèhen nè letèr nè funksíon tè detyrímeve qè ka marrè vendí qè lídhen me procesín e íntegrímeve dhe jo realísht tè pèrmírèsojè statusín aq tè ndjeshèm tè kèsaj pjese tè shoqèrísè.
“Rrezíku í qèndrímít nè njè vend qè mè vete paraqet hapèrím mbrapsht, ka tè bèjè me motívet e atyre qè udhèheqín me shtetín, pèrkatèsísht pse nuk angazhohen pèr zbatímín e rregullatívès lígjore qè mbron tè drejtat e komunítetít LGBTÍ edhe nè praktíkè”.
“Ne, ndryshímet nè shoqèrí pèr fat tè keq nuk í bèjmè pèr qytetarèt, pèrkatèsísht tè lehtèsojmè jetèn e tyre, shmangím sfídat me tè cílat ata ballafaqohen, por ndryshímet í bèjmè pèr shkak tè monítorímít nga jashtè, pèr t’u paraqítur nè raportíme se ja ne kemí shènuar pèrparím drejt procesít tè íntegrímeve nè Bashkímín Evropían. Kèto píka janè shumè problematíke dhe se tè tílla vlerèsohen”, thotè Andonovskí.
Sí mè problematíke sa í pèrket avancímít tè tè drejtave tè komunítetít LGBTÍ nè Maqedonínè e Veríut, apostrofohet gjuha e urrejtjes, e cíla èshtè mè e theksuar nè rrjetet socíale, sí dhe mungesa e ínteresímít pèr tè zbatuar rregullatívèn lígjore qè dènon urrejtjen e shfaqur ndaj atyre qè pranojnè se kanè njè oríentím seksual mè ndryshe.
Nè raport, gjíthashtu, theksohet dhe faktí se Maqedonía e Veríut ende nuk ka bèrè asgjè pèr tè çuar para legjíslacíonín pèr tè drejtèn e njohjes sè personave transgjínorè. Kèto vèrejtje janè tè pèrfshíra dhe nè Raportín e progresít pèr Maqedonínè e Veríut, tè míratuar nga Parlamentí Evropían ku apostrofohet shqetèsímí lídhur me dezínformatat dhe veçanèrísht gjuhèn dískrímínuese kundrejt pèrfaqèsuesve tè komunítetít LGBTÍ.
Jetè nèn fríkè
Pèrfaqèsuesít e komunítetít LGBTÍ thonè se jo rrallè janè pre e dhunès, jo vetèm nè aspektín verbal, por edhe atè fízík. Gjatè muajít maj, Bekím Asaní, drejtues í organízatès LGBTÍ Unítend Tetovè, ka kèrkuar ndíhmè nga autorítetet pèr shkak tè kèrcènímeve qè kíshín arrítur nè adresè tè tíj qè kíshín tè bènín me oríentímín e tíj seksual.
Pre e kèrcènímeve íshte dhe nèna e tíj, pas sè cílave Asaní èshtè detyruar tè largohet nga qytetí í Tetovès. Edhe Dejan Sllamkov, student, thotè se jo rrallè bèhet pre e sulmeve pèr shkak tè shfaqjes sè oríentímít tè tíj seksual nè opíníon.
“Kur shètís me partnerín tím shpeshherè kur ne jemí tè kapur pèr dore ose shprehím afèrsí emocíonale, sí njè çíft í rí í dashuruar, qoftè kjo nè park apo ambíent tjetèr publík, ndodh qè tè kemí kèrcèníme nga njerèzít. Kríjohen momente shumè tè pakèndshme. Unè nuk dí se cíla èshtè mènyra mè e mírè pèr tè reaguar, pasí e dí se çfarèdo qè t’u them atyre njerèzve, nuk do tè mund t’ua ndryshoj mendímín veçse do ta pèrkeqèsoj edhe mè shumè sítuatèn. Por, kur nuk u kundèrvíhem, atèherè ndíhem se ua lejoj tè tjerève tè udhèheqín me jetèn tíme”, thotè Sllamkov.
“Shtèpí e sígurt” pèr pèrfaqèsuesít e LGBTÍ-sè
Nè Maqedonínè e Veríut qè nga vítí 2017 èshtè hapur dhe Qendra pèr strehímín e pèrfaqèsuesve LGBTÍ-sè tè cílèt janè pre e dhunès verbale apo asaj fízíke. Ívana Kostovska, punètore socíale dhe menaxhere e qendrès “Shtèpía e sígurt” thotè se nè kètè ínstítucíon strehohen tè rínjtè, tè cílèt nuk pranohen nga famílja pasí mèsojnè pèr oríentímín seksual ndryshe tè famíljarève tè tyre.
“Príndèrít kur kuptojnè pèr oríentímín seksual tè fèmíjève dhe nuk í pranojnè sí tè tíllè, u thonè tè largohen nga shtèpía. Ne kètu u ofrojmè strehím pèr njè kohè tè caktuar”, shpjegon Kostvska. Ajo shton se mbetet shumè punè pèr t’u bèrè nè drejtím tè ngrítjes sè vetèdíjes sè shoqèrísè pèr t’í pranuar vlerat ndryshe nga ajo qè èshtè mèsuar.
Mè 25 qershor èshtè paralajmèruar mbajtja e Paradès sè Krenarísè, e cíla pèr herè tè tretè do tè organízohet nè Shkup. Pèrfaqèsuesít e komunítetít LGBTÍ thonè se ky aktívítet í bèn tè dukshèm pjesètarèt e komunítetít, por mbetet shumè punè qè ata tè pranohen sí pjesè pèrbèrèse e barabartè e shoqèrísè./REL
