Ndryshe nga shumica e vendeve evropiane, Zvicra nuk ka një pagë minimale kombëtare. Por pesë kantone kanë shkuar kundër këtij trendi.
Edhe pse pagat e saj janë ndër më të lartat në botë, Zvicra është një nga pesë vendet e vetme në Evropë – Suedia, Danimarka, Islanda dhe Norvegjia – që nuk ka vendosur kurrë paga minimale në nivel kombëtar.
Në vitin 2014, Zvicra mbajti një referendum nëse do të vendoste pagën minimale në 22 franga në orë, por masa u refuzua nga 76 për qind e votuesve.
Ata dëgjuan paralajmërimet e qeverisë se zbatimi i një page të caktuar do të ishte i dëmshëm për ekonominë e begatë të Zvicrës, pasi do të rriste kostot e prodhimit dhe do të rrezikonte vendet e punës duke i lënë jashtë biznesit kompanitë më të vogla – të cilat nuk mund të përballojnë rritjen e pagave të punëtorëve të tyre.
Megjithatë, humbja e pagës minimale në nivel kombëtar nuk i ka penguar kantonet individuale të prezantojnë rregullat e tyre.
Deri më sot, disa e kanë bërë këtë.
Me 24.32 franga, Gjeneva ka pagën më të lartë minimale për orë. (Përjashtim bëjnë punonjësit në sektorët e bujqësisë dhe të lulëzimit, të cilët kanë pagën e tyre minimale prej 17,87 franga/orë).
Më pas është Basel-City, (21,45 franga në orë), ndërsa Neuchâtel dhe Jura e vendosin atë në 20 franga dhe Ticino me 19,75 franga.
Këto paga, të negociuara nga sindikatat në emër të punëtorëve, pasqyrojnë koston e jetesës në secilin prej këtyre rajoneve, gjë që shpjegon pse disa paga janë më të larta se të tjerat.
Në vitin 2023, banorët e Cyrihut votuan gjithashtu për të vendosur një pagë minimale për orë prej 23.90 në orë.
Është dashur të hyjë në fuqi nga viti 2024, por tani do të duhet më shumë kohë që kjo masë të zbatohet – nëse do të jetë fare – sepse kjo lëvizje po sfidohet nga shoqatat e punëdhënësve.
Megjithatë, jo të gjithë i nënshtrohen pagave minimale: shumica e punëdhënësve tashmë paguajnë më shumë se minimumi i përcaktuar me ligj në ato kantone.
Pse më shumë kantone/qytete nuk po vendosin gjithashtu pagat minimale?
Përveç besimit të përhapur (siç u përmend më lart) se një pagë e caktuar dëmton ekonominë, vendi tashmë ka ligje të forta të punës që mbrojnë punëtorët për sa i përket pagave, kushteve të punës dhe të drejtave të tjera të lidhura me punësimin.
Për më tepër, zviceranët besojnë se paga e drejtë dhe e barabartë është tashmë e garantuar nga marrëveshjet kolektive (CLA), kontrata që negociohen midis sindikatave të Zvicrës dhe punëdhënësve.
Ato mbulojnë një pagë minimale për çdo lloj pune, përveç rregulloreve që kanë të bëjnë me orarin e punës; pensionet; pagesa e pagave në rast sëmundjeje ose lehonie; pushime dhe ditë pushimi; dhe mbrojtje nga shkarkimi.
CLA-të janë specifike për sektorin; me fjalë të tjera, ato marrin parasysh aspektet e veçanta të secilës degë. Si shembull, sindikata më e madhe e punës në Zvicër, Federata Zvicerane e Sindikatave (UNIA), mban 265 marrëveshje kolektive në fushat e industrisë dhe ndërtimit.
Në fakt, ka një shtysë midis disa ligjvënësve për të hequr fare pagat minimale kantonale në favor të CLA-ve.
Nëse Këshilli Federal konfirmon fushëveprimin e zbatimit të CLA-ve – me fjalë të tjera, se ato me të vërtetë zëvendësojnë rregullat kantonale – ligjet e pagave minimale nuk do të ishin më të vlefshme.
Megjithatë, deri më sot, Këshilli Federal nuk ka vepruar për këtë./albinfo.ch
