Një numër i konsiderueshëm i mërgimtarëve në Zvicër po deportojnë në shumë fusha të ndryshme, së fundmi, një kosovare ka shpallur kandidaturën e saj në zgjedhjet lokale në St. Gallen.
Kosovarja Ajete Gashi-Maliqi për të parën herë është pjesë e listës së kandidatëve në garë për zgjedhjet kantonale në St. Gallen të Zvicrës, të cilat do të mbahen në zonën elektorale Rorschach më 8 mars 2020, shkruan albinfo.ch.
Ajo do të kandidojë për Partinë Socialdemokrate, me plan-programin e saj për një familje të shëndetshme, në shoqërinë tonë, në veçanti gruas, mirëqenies dhe ambientit.
Më poshtë mund ta lexoni intervistën e plotë:
Albinfo.ch: Së pari na trego rreth vendlindjes tuaj, ku keni lindur në Kosovë, hapat e parë të shkollimit ku i keni marrë, jeta juaj?
Kam lindur në Kamenicë. Në një familje gjashtë antareshe dhe me një arsimim të lartë. Babai është me profesion arsimor dhe kryesisht i punësuar në ndërmarje të atëhershme publike. Nga ana tjetër nëna me profesion ka qenë rrobaqepëse, ndërkaq si familje kemi qenë katër fëmijë.
Nga ana tjetër gjendja ekonomike në familjen time ka qenë msatarisht e mirë, përveç vështirësive familjare të cilave u është ekspozuar familja jonë për shkak rrethanave të okupimit të atëhershëm me të cilat është ballafaquar gjithë Kosova.
Vlen të theksohet se unë shkollimin tim e kam vijuar në vendlindje, pra në Kamenicë që nga niveli parashkollor e deri në përfundim të gjimnazit, pra të shkollimit të mesem.
Albinfo.ch: Cilat kanë qenë disa nga aktivitetet më të shpeshta sa ishit në Kosovë?
Duke qenë pjestare e një familje kryesisht me traditë dhe synim për avensime më të larta të edukimit dhe shkollimit, krahas shkollimit të rregullt jam angazhuar edhe në aktivitete kryesisht kulturore edhe sociale. Një nga objektivat e mia të parealizuara ka qenë përfundimi i studimeve të larta, mirëpo për shkak të rrethanave të atëhershme politike të vendit jam detyruar të emigroja në Zvicër, duke ndërtuar jetën dhe planet e mija tashmë këtu.
Albinfo.ch: Në çfarë moshe keni emigruar dhe cili ka qenë qëllimi?
Unë kam emigruar në Zvicër në moshën 21 vjeçare, me daten 24 Mars 1999. Po e theksoj datën e saktë, ngase jo vetëm për mua personalisht që ishte një fillim i ri, po për gjithë Kosovën ku filloj një moment historik kur forcat aleate të NATO-së filluan përkrahjen e popullit të Kosovës deri në fillimin e një realiteti të ri për Kosovën. Meqenëse, unë disa vite me parë isha në një lidhje dashurie, me të ardhur në Zvicër e kurorzova martesen time, për të vazhduar jetën time bashkëshortore, njëkohësisht ishin edhe ditët e para të nusrisë time.
Albinfo.ch: Sa ishte e vështirë të ambientoheni me shtetin e Zvicrës dhe çfarë hapa keni ndjekur atje?
Mërgimi në përgjthësi është një proces shumë i vështirë edhe i gjatë deri sa të ambientohesh me një shtet të ri. Fillon ta ndërtosh një jetë të re, dukei marrë parasysh barrierat e shumta si: gjuha e huaj, kultura, një sistem në përgjthësi tjetër në krahasim me vendin ku kam lindur.
Gjithshtu, përveç këtyre sfidave çdo ditë ballafaqohesha me situata ku paragjykohesh si dhe ndoshta nuk trajtohesh si e barabartë qjë që edhe për kundër vlerave dhe potencialit që ke, hasë në shumë barriera për të ofruar gjithë potencialin që mund ta kesh në shërbim të shtetit ku ke vendosë të kalosh gjthë jetën. Për mua mbështetja e ngushtë familjare ka qenë shumë e mirë, për kundër sfidave asnjëherë nuk ka munguar vullneti dhe iniciativat për t’u përfshirë në jetën sociale e kulturore si dhe aktivitete të ndryshme të shoqërisë zvicerane. Ne këtë aspekt do të theksoja rëndësinë e veçantë që kam pasur krijimin e relacioneve miqësore e familjare me familjet zvicrane të cilave u jam shumë mirënjohëse që na kanë pranuar gjithashtu si miq në familjet e tyre, gjë që ka qenë një shtytje dhe motiv shtes për t\u angazhuar me gjithë potencialitetin tim personal edhe familjar edhe në aktivitetet publike me ndikim për gjithë rrethin ku jetojmë. Fal vullnetit dhe angazhimit tim si dhe përkrahjes nga fondet e Qeverisë zvicrane unë jam angazhuar në disa projekte konkrete që për fokus kanë çështjet sociale dhe integrimin në përgjithësi, gjithnjë duke pas parasysh kulturat e ndryshme të popujve që jetojnë në Zvicër.
Albinfo-ch: Na trego rreth veprimtarisë tuaj profesionale dhe aktivitetet që keni ndjekur në Zvicër?
Në fillimet e mija në Zvicër, së pari fillova të mësoj gjuhën gjermane, pastaj fillova të punoj pjesërisht në gastronomi, pastaj trajnime të ndryshme si praktika të ndryshme nëpër institucione të fëmijëve, po gjithmonë paralelisht duke u përqëndruar me gjuhën gjermane. E kam përfunduar Ausbildung als Sielgruppeleiterin dhe trajnime ode në disa leksione për temat: “Interkulurel MIgration Zweitsprache”.
Momentalisht e udhëheqi “Angeboten” në kuadër të shkollës„ “Kinderzeit“ tash e 7 vite dhe punoj pjesërisht në shitje.
Albinfo.ch: Çfarë ju bëri që të filloni angazhimin tuaj në politikën zvicerane?
Angazhimi im në politikën zvicerane njëherësh në Partin Socialdemokrate është që 5 vite.Unë më shumë e quaj veten si aktiviste se sa politikane. Por, si gjithkund nëpër botë, vetëm përmes politikës mundesh të ndryshosh diçka. Fokusi im është që të krijojmë më shumë çerdhe fëmijësh në Zvicër që çdo nënë të ketë mundësi të shfrytezoj potencialin e saj. Një familje e organizuar mirë jep rezultate më të mira në çdo aspekte. Përvoja e fituar gjatë angazhimit në projekte të shumta të fushës sociale ku kam vërejtur nevojën e domozdoshme për të kontribuar në përfshirjen saj të madhe të komuniteteve të ndryshmne, të cilat jetojnë në Zvicër e që fare pak janë të përfshirë në institucionet publike dhe në instanca të vendimmarrjes zvicrane. Githashtu, konsideroj se një potencial i pashfrytzuar sa duhet është faktori grua, veçanarisht gratë me prapavi migracioni. Gjë që përfshirja e ksaj kategorie në të gjitha segmentet e jetës do të ndikojë pozitivisht në avansimin e mirëqenjës dhe pavarsimin e familjës në përgjithësi .
Partia Socialdemokrate është partia e cila i jep një përkushtim të veçantë familjes, mirëqenjës, gruas, ambientit, shumllojshmëris pa dallime etj.
Do të perpiqem që së bashku të pomovojmë potencialin e madh që posedon komuniteti shqiptarë siç janë kultura, tradita, rinia, e kto vlera mund të jenë faktor shumë i rëndesishëm në integrimin e komunitet shqiptarë dhe zhvillimin e shoqërisë zvicrane në përgjithësi.
Albinfo.ch: Përpara se të kandidoni, çfarë pune dhe aktivitete keni ushtruar në Zvicër, nëse ia vlen diçka të theksoni?
Do të përmendja me theks të veçantë disa nga projektet: Kam filluar me përkrahje të hershme të fëmijëve (frühförderung) si ndërmjetëse për kulturë këtu në shkollat e Rorschachut. Pastaj diku 8 vite si moderatore në ptojektin “Fammtisch“, që do të thotë “tavolina grash”. Qëllimi i projektit ka qenë që migrantët të informohen më afër se çka ofron shteti zvicran dhe shkëmbimi i përvojave të ndryshme si në edukim të fëmijeve, informacione të ndryshme dhe se si ato të integrohen ose t’i përshtaten shtetit ku ato kanë vendosur të jetojnë. Projekti i cili ka ndërtua uralidhëse dhe si shumë i suksesshem ndërmjet migrantëve dhe shtetasve zviceran këtu në Rorschach është projekti Urban i financuar nga Qeveria e Zvicrës.
Projekti urban është një projekt që në të janë krijuar shumë projekte si: “Schprachenkaffe”, të cilin projekt e kemi ndërtuar me disa gra dhe tash e 7 vite takohemi një herë në javë dhe shkëmbejnë pervoja të tyre. Pastaj ka qenë edhe projekti “Street soccer”, projekt të cilin ka pasur sukses falë bashkëpunimit tim familjar dhe shumë me bashkëshortin tim dhe shumë bashkëpuntorve të tjerë nga kulturat e ndryshme dhe me theks të veçantë nga zvicranet. Ky projekt është realizuar gjashtë herë, me një interes te madh të pjesëmarrjes së fëmiëve të të gjithë Roschacht.
Dhe së fundi dua ta ceki që përmes” Projekturban” që e ceka më herët ka qenë i financuar nga Qeveria zvicrane, është dhënë si ide e imja që të fillojmë me një aktivitet për fëmijë në kuadër të kësaj. Çdo të mërkure pasdite ku e kanë fëmijët më të lirë t’i angazhojmë me lojra të ndryshme. Tash e 7 vite e udhëheqi këtë aktivitet që ka kalu në kuadër të shkollës dhe është një projekt që ka treguar rezultate të jashtëzankonshme.dhe na vizitojnë prej 25 deri ne 35 fëmijë çdo të mërkure.
Albinfo.ch: Është hera e parë që po kandidoni në zgjedhjet kantonale në Zvicër dhe sa është i lartë potenciali i votuesve zviceranë atje dhe në përgjithësi diasporës shqiptare, dhe kush mendoni se do të jenë më shumë votuesit tuaj?
Realisht, aktive kam qenë që 4 vite në Partin Socialdenokrate, por kjo është hera e parë që kam kandiduar në këto zgjedhje kantonale.
Nërsa, sa i përket votuesve në përgjithësi janë nga të gjitha nacionalitetet. Vlen për të cekur që votuesit më besnik i kam shqiptarët dhe në veçanti shumica e votuesve që janë vendasit, pra zviceranët.
Por, çka është specifike se në bazë të raporteve të mira që kam edhe me partit të tjera, përveç Partisë-Socialdemokrate, kam përkrahje të shumtë edhe të partive të tjera.
Albinfo.ch: Pse Partinë Socialdemokrate?
SP është partia që në program të saj ka fokus të veçantë rregullimin e politikave familjare, barazisë gjinore dhe me një përkushtim të madh për migracionin.
PS i sheh migrantët në përgjithësi si një potencial që i duhet kësaj shoqërie.
E në veçanti, SP është partia që e prononcon gjithmonë se ne jem pjesë e barabartë e kësaj shoqërie.
Albinfo.ch: Sa jeni e lidhur me vendin e lindjes dhe sa herë në vit e vizitoni Kosovën?
Me Kosovën jam e lidhur shprtnisht e emocionalisht. Aty e kam kaluar pjesën më të bukur të rinisë. Aty ka filluar gjithçka për mua. Ështeë diçka shumë e bukur të kesh dy adresa, një në Kosovë dhe tjetrën këtu në Zvicër. Shumë herë zviceranët na kanë lakmi për këtë gjë. Një mikesh shume e mirë e familjes shpeshherë më thotë: “Ne mund të shkojmë gjithkund ndoshta, po gjithherë jemi të huaj perveç këtu në Zvicër.
Albinfo.ch: Si do ta përshkruanit gjendjen politike aktuale në Kosovë?
Duke pasur parasysh të kaluarën historike dhe sfidat me të cilat po ballafaqohet Kosova si shtet i ri, mund të them se është shënuar progres dhe zhvillim i konsiderushëm në aspektin e demokratizimit të vendit dhe mundësive të barabarta për gjithë qytetarët e vendit.
Natyrisht si gjitha shtetet në ndërtim edhe Kosova duket se nevojë për një zhvillim më të madh ekonomik, hapje të vendeve të punës dhe kriimin e mundësive të reja për gjeneratat e reja, si potencial i madh i Republikës së Kosovës.
