Pasi u shpall studentja më e mirë e gjeneratës në Moskë, në fushën e fizikës atomike dhe bërthamore, Ivona Vasileska nga Struga para pak kohësh doktoroi në Universitetin e Lubjanës. Kjo adhuruese e fizikës gjatë studimeve, si pjesë e punës së saj të doktoraturës, ka ardhur te një zbulim me anë të të cilit do të përshpejtohej vënia në përdorim e reaktorëve të madh të fuzionit magnetik ITER në Francë dhe në atë mënyrë të gjithë Evropës. furnizohej me energji elektrike më të lirë.
Shumë pak njohuri në botë janë marrë në këtë temë. Prandaj dua të jem pjesë e tire dhe me kërkimet e mia të kontribuoj diçka për njerëzit, thotë Ivona, e cila në intervistë për Meta.mk flet për atë se si kishin reaguar anëtarët e komisionit me rastin e mbrojtjes së doktoraturës, punës së saj, si dhe për planet në të ardhmen.
Para pak kohësh doktoruat në Universitetin e Lubjanës. Cila ishte tema e doktoraturës që e mbrojtët? çfarë keni hulumtuar?
Vasileska: Tema e doktoraturës sime ishte “Modelimi i flukseve të nxehtësisë në pllakat e diverterit gjatë transicioneve intensive të plazmës në tokamakët”, gjegjësisht “Modeling of divertor target plate heat fluxes during intense plasma transients in tokamaks“. Me këtë gjetje gjeta një ndihmë, me të cilët do të kontrollohen me ndihmë të kushteve kufitare dhe në atë mënyrë që të mbrojë diverter ose tokamakun si pjesë e kyçe të reaktorit të fuzionit. Kushtet kufitare u përcaktuan duke përdorur kodet kinetike dhe fluide të modelimit. Kjo metodë e gjen operacionit në mbrojtjen dhe diverterit nga ndikimi i flukseve të ngrohjes për të marrë masat e tij.
Ku do të zbatohej ky zbulim i juaji?
Vasileska: Reaktorët e fuzionit aplikohen në fillim të energjisë elektrike. Kur të vihet në përdorim ITER (reaktori më i madh i fuzionit që po ndërtohet në Francë), Evropa të ketë energji elektrike më të lirë. funksioni është zëvendësimi i termocentraleve bërthamore me reaktorë të fuzionit.
Si reaguan pedagogët që ishin në komision?
Vasileska: Komisioni përbëhej nga pesë profesorë, ishte mentor nga Sllovenia, bashkë-mentorë nga organizatat ITER në Francë, dy profesorë të tjerë nga Universiteti i Lubjanës- Slloveni dhe një anëtar i jashtëm i cili është nga Instituti i Fizikës Plazmatike në Pragë-Çeki. Profesorët reaguan pozitivisht sepse ata kanë bërë një pamje të fizikës është shumë komplekse. Plazma është një gaz jonizues dhe është gjendja e katërt e materies. Detyra ime kryesore ishte të kombinojë dy metoda të ndryshme në një (kinetike dhe fluide) që më pas të hulumtoj flukset termike të plazmës. Kjo u testua fillimisht në një tokamak JET më të vogël i cili është në gjuhën angleze dhe më vonë e vendimit dhe testua në ITER. Natyrisht, kalimin e kohës kjo stërvitje do të plotësohet ashtu që në fund kur ITER me punë do të kemi mbushur të plotë, e cila do të funksionojë në çdo lloj plazme. Zbatimi përfundon kjo metodë përdoret në çdo reaktor të fuzionit.
Derisa ishit në studimet e magjistraturës, në fokus të interesit tuaj ishte plazma. Një ka risi në analizën e pjesës që ka të bëjë me fizikën e plazmës?
Vasileska: Gjatë studimeve të mia pasuniversitare në Moskë, kam hulumtuar për plazmën me temperaturë të ulët, të gjeneruar në kushte të laboratorit, ndërsa tani puna ime fokusohet në plazmën me temperaturën e lartë që gjenerohet në reaktorët e fuzionit. Në një gjë të tillë, ajo që e hulumtova në Rusi ma dha bazën dhe njohuritë për fillimin e kërkimit në këtë lloj të plazmës, sepse pa njohuri për plazmën më të ulët të mundshëm të kërkimit në lartësi të lartë. Kështu, studimet e mia të doktoraturës ishin vazhdimësi e asaj që e punova në Moskë.
Cilët planet janë për të ardhmen?
Vasileska: Planet e mia për të ardhmen janë të qëndrojnë në këtë fushë të studimit sepse është pjesa më e re në fizikë dhe ka shumë për të hulumtuar. Kam disa negociata për të, në post-doktoraturën për të marrë masat e mjekimit. Studenti i në Universitetin e Lubjanës, i cili ka doktoruar në fushën e fizikës së fundit, ka qenë para 7 vitesh dhe shumë pak shkencëtarë në botë janë të integruar në këtë temë. Prandaj dua të jem pjesë e tire dhe me kërkimet e mia të kontribuoj diçka për njerëzimin.
