Një virus i thjeshtë ka sjellë jetët e njerëzve në vështirësi të mëdha.
Ne jemi përballur me kërcënime virale më parë, përfshirë pandemitë, megjithatë bota nuk mbyllet për çdo infeksion të ri ose gjatë sezonit të gripit.
Pra, çfarë ka të bëjë me këtë coronavirus? Cilat janë çuditë e tij që paraqesin një kërcënim unik për trupat dhe jetën tonë?
“Mjeshtër i mashtrimit”
Sipas një shkrimi të BBC, përcjell Telegrafi, në fazat e hershme të një infeksioni, virusi është në gjendje të mashtrojë trupin.
Koronavirusi mund të jetë “i shfrenuar” në mushkëritë tona dhe rrugët e frymëmarrjes dhe megjithatë sistemi ynë imunitar mendon se gjithçka është në rregull.
“Ky virus ju lejon të keni një ‘fabrikë virale’ në hundën tuaj dhe të ndiheni plotësisht mirë”, thotë Prof. Paul Lehner nga Universiteti i Kembrixhit.
Qelizat e trupit tonë fillojnë të lëshojnë kimikate – të quajtura interferone – pasi të rrëmbehen nga një virus dhe ky është një sinjal paralajmërues për pjesën tjetër të trupit dhe sistemit imunitar.
Por koronavirusi ka një “aftësi të mahnitshme” për të ‘fikur’ këtë paralajmërim kimik, thotë Lehner. “E bën aq mirë sa nuk e dini as që jeni i sëmurë”.
Ai thotë se kur shikoni qelizat e infektuara në laborator nuk mund të kuptoni se ato janë infektuar dhe megjithatë testet tregojnë se ato “ulërijnë nga virusi” dhe kjo është vetëm një nga “kartat e mashtrimit” që mund të luajë virusi.
Sillet si një vr*asës “që go*det dhe ikën”
Sasia e virusit në trupin tonë fillon të arrijë kulmin një ditë para se të fillojmë të sëmuremi.
Por duhet të paktën një javë para se COVID-19 të përparojë në pikën ku njerëzit kanë nevojë për trajtim spitalor.
“Kjo është një taktikë evolucionare me të vërtetë e shkëlqyer – ju nuk shkoni në shtrat, dilni dhe kaloni mirë”, thotë Prof Lehner.
Kështu që virusi është si një shofer i rrez*ikshëm që ikën nga vendi i ngjarjes – virusi ka kaluar tek viktima tjetër shumë kohë para se të shërohemi ose të vdesim.
Në terma të zymtë, “virusi nuk brengoset” nëse vdisni, thotë Prof Lehner, “ky është një virus që godet dhe ikën”.
Ky është një kontrast masiv me Sars-coronavirusin origjinal, i shfaqur në vitin 2002.
Ai ishte në ditët më infektive pasi njerëzit u sëmurën, kështu që ata ishin të lehtë për t’u izoluar.
Është i ri, kështu që trupat tanë janë të papërgatitur
E mbani mend pandeminë e fundit? Në vitin 2009 kishte frikë të madhe rreth H1N1, ose gripin e derrit.
Sidoqoftë, doli se nuk ishte aspak vdekjeprurëse siç parashikohej sepse njerëzit e moshuar tashmë kishin një mbrojtje.
Ai ishte mjaft i ngjashëm me disa që ishin hasur në të kaluarën.
Ekzistojnë katër koronavirusë të tjerë njerëzorë, të cilët shkaktojnë simptoma të zakonshme të ftohjes.
Prof. Tracy Hussell nga Universiteti i Mançesterit, tha: “Ky është një i ri, kështu që ne nuk mendojmë se ka shumë imunitet paraprak atje”.
Risia e Sars-CoV-2, për t’i dhënë emrin zyrtar, thotë ajo, mund të jetë “mjaft tronditëse për sistemin tuaj imunitar”.
Kjo mungesë e mbrojtjes paraprake është e krahasueshme me kohën kur evropianët “morën linë me vete” në Botën e Re, me pasoja vdekjeprurëse.
Ndërtimi i një mbrojtje imune nga e para është një problem i vërtetë për njerëzit e moshuar, pasi sistemi i tyre imunitar ngadalësohet.
Të mësuarit për të luftuar një infeksion të ri përfshin shumë teste dhe gabime nga sistemi imunitar.
Por në moshën e vjetër ne prodhojmë një grup më pak të larmishëm të qelizave T – një përbërës thelbësor i sistemit imunitar – kështu që është më e vështirë të gjesh ato që mund të mbrojnë kundër koronavirusit.
Bën gjëra të veçanta dhe të papritura për trupin
COVID-19 fillon si një sëmundje e mushkërive (edhe atje bën gjëra të çuditshme dhe të pazakonta) dhe mund të prekë të gjithë trupin.
Prof. Mauro Giacca, nga King’s College London, thotë se shumë aspekte të COVID-19 janë “unike” për sëmundjen, në të vërtetë “është e ndryshme nga çdo sëmundje tjetër e zakonshme virale”.
Ai thotë se virusi bën më shumë sesa thjesht shkatërron qelizat e mushkërive, por i korrupton edhe ato.
Qelizat janë parë duke u shkrirë së bashku në qeliza masive dhe keqfunksionuese – të quajtura syncytia – që duket se rrinë përreth.
Dhe Prof. Giacca thotë që ju mund të keni “rigjenerim të plotë” të mushkërive pas gripit të rëndë, por “kjo nuk ndodh” me COVID-19.
“Është një infeksion mjaft i veçantë”, tha ai.
Mpiksja e gjakut ndodh gjithashtu në COVID-19, me histori të mjekëve të paaftë për të trajtuar një pacient sepse bllokohen menjëherë me gjak të mpiksur.
Kimikatet mpiksëse në gjak janë “200%, 300%, 400% më të larta” se normale në disa pacientë me COVID-19, thotë Prof. Beverly Hunt nga King’s College në Londër.
Ajo i tha Inside Health: “Sinqerisht, në një karrierë shumë të gjatë, unë kurrë nuk kam parë ndonjë grup pacientësh me gjak kaq ngjitës”.
Këto efekte të të gjithë trupit mund të jenë për shkak të “derës qelizore” që virusi ecën për të infektuar qelizat tona – të quajtur receptori ACE2.
Ajo gjendet në të gjithë trupin duke përfshirë enët e gjakut, mëlçinë dhe veshkat, si dhe mushkëritë.
Dhe ne jemi më të trashë se sa duhet të jemi
COVID-19 është më i keq nëse jeni i trashë, pasi një gjë e tillë rrit rrezikun e nevojës për kujdes intensiv, ose vdekje.
Kjo është e pazakontë.
“Lidhja shumë e fortë me mbipeshën është diçka që nuk e kemi parë me infeksione të tjera virale. Me dëmtime të tjera të mushkërive, njerëzit e trashë shpesh bëjnë më mirë sesa më keq”, tha Prof. Sir Stephen O’Rahilly, nga Universiteti i Kembrixhit.
“Duket mjaft specifike [për Covid] ndoshta ndodh në gripin pandemik, por jo në gripin e rregullt”.
Yndyra e depozituar në të gjithë trupin, në organe si mëlçia, shkakton një shqetësim metabolik i cili duket se kombinohet keq me coronavirusin.
Pacientët obezë kanë më shumë të ngjarë të kenë nivele më të larta të inflamacionit në trup dhe proteina që mund të çojnë në mpiksje.
