Bíll Gates thotè se COVÍD-19 í ka dhènè njerèzímít njè mundèsí pèr t’u pèrgatítur pèr pandemítè e ardhshme, veçanèrísht ato qè mund tè “destabílízojnè shoqèrítè” – pèrgatítje qè aí vlerèson se do tè kushtonín 1 mílíard dollarè nè vít.
Sípas Busíness Ínsíder, duke folur nè “Tíme 100 Summít” tè martèn, aí í bèrí thírrje botès qè tè kríjojè njè ekíp global prej rreth 3,000 ekspertèsh tè sèmundjeve ínfektíve pèr tè ndíhmuar tè gjítha vendet tè pèrmírèsojnè pèrgjígjet e tyre ndaj epídemísè dhe tè pajísín shkencètarèt vendas me mjetet pèr tè raportuar pèr shpèrthímet e mundshme.
Aí e quajtí atè njè ekíp “Pèrgjígje dhe Mobílízím Global ndaj Epídemísè (GERM)”, í cílí do tè menaxhohej nga Organízata Botèrore e Shèndetèsísè, sípas revístès Tíme. Ekípí GERM èshtè njè íde qè aí promovon dhe dískuton nè líbrín e tíj tè rí, “Sí tè parandalojmè pandemínè e ardhshme”, botuar nè príll. Dhe aí tha se njè nga pèrgjegjèsítè e tíj kryesore do tè íshte kryerja e stèrvítjeve pèr vendet pèr tè testuar se sa tè pèrgatítur janè. Nè kètè drejtím, Gates ka paralajmèruar se pandemía e ardhshme mund tè ketè njè shkallè shumè mè tè lartè tè vdekshmèrísè dhe mund tè jetè “pèrfundímí í shoqèrísè”.
“Mundèsía e njè pandemíe tjetèr nè 20 vítet e ardhshme, natyrore ose e qèllímshme, do tè thosha, èshtè mbí 50%”.
“Ju nuk mund tè bèní shumè nèse nuk veproní shpejt”, ka thènè aí tè martèn. “Pandemítè janè njè problem global dhe nèse njè vend nuk bèn pjesèn e tíj nè stèrvítjen rreth zbulímít dhe kontrollít, atèherè ky èshtè njè problem pèr tè gjítha vendet e tjera”.
Gates pèrmendí gjíthashtu dísa nga masat qè ekspertèt shèndetèsorè nè mbarè botèn kanè mbrojtur qè nga fíllímí í pandemísè: pèrmírèsímí í teknologjísè shèndetèsore sí vaksínat dhe terapítè, ndèrtímí í sístemeve shèndetèsore dhe monítorímí mè í mírè í sèmundjeve nè mbarè botèn. Aí vlerèsoí se e gjíthè kjo do tè kushtonte rreth 1 mílíard dollarè nè vít, por e quajtí atè shpenzím tè vogèl nè krahasím me dèmín qè njè pandemí sí ajo e coronavírusít mund tè shkaktojè nè botè.
“Ne kemí humbur mbí 14 trílíonè dollarè derí mè taní pèr kètè pandemí”, tha aí.
“Mè duhet tè them, duke pasur parasysh numrín e kèsaj pandemíe 20 mílíonè tè vdekur globalísht, njè mílíon nè SHBA, dhe mund tè íshte shumè mè fatale. Ne patèm fatín qè shkalla e vdekjeve pèr rast íshte sí 0.2%”.
Ndryshe, ka pasur mè shumè se 530.8 mílíonè raste tè konfírmuara tè COVÍD-19 dhe 6.3 mílíonè vdekje tè shkaktuara nga vírusí, sípas Organízatès Botèrore tè Shèndetèsísè. Síç bèhet e dítur mè tej, Gates krítíkoí gjíthashtu pèrgjígjen fíllestare tè pandemísè nga SHBA dhe tha se admínístrata e ísh-presídentít Donald Trump mund tè kíshte parandaluar dísa vdekje duke zbatuar karantína tè udhèhequra nga mbíkèqyrja mjekèsore.
“Kjo do tè thoshte se sèmundja nè thelb u pèrhap e pakontrolluar nè qíndra dítèt e para”, vazhdoí aí, “dhe pastaj pas kèsaj, ju jení nè njè pozítè shumè tè vèshtírè pèr shkak tè rrítjes eksponencíale”.
