Kryetari i Bashkimit Demokratik për Integrim, z. Ali Ahmeti sot ishte i pranishëm si panelist kryesor në Konferencën “Përtej Ohrit”. Para të pranishëve, Ahmeti ka folur mbi sfidat dhe vështirësitë deri tek nënshkrimi i Marrëveshjes së Ohrit dhe implementimin e saj si dhe gjithë periudhën dy dekadëshe. Në vazhdim ju përcjellim fjalimin integral të Kryetarit të Bashkimit Demokratik për Integrim, z. Ahmeti:
I nderuar kryetar i shtetit, kryeministër, kryetar i Kuvendit, i nderuar z. Robertson, z. Buçkovski, z. Kostov,
Të nderuar miq të dashur, z. Feith, gjeneral, z. Robert Serri, në pamundësi për ti përmendur të gjithë kërkoj ndjesë. Ishte rast i veçantë, u befasua jo vetëm vendi por edhe komuniteti ndërkombëtar. Çpo ndodh në mëngjes në Republikën e Maqedonisë. Sigurisht, unë i takoja Lëvizjes Studentore, nuk ka lëvizje studentore në rruzullin tokësor që do lu*ftëra, që do veprime ushtarake. Kudo lëvizjet janë paqësore, janë progresive, për demokraci të mirëfilltë e autentike, për konsensualitet e dialog dhe unë i takoja dhe isha njëri nga organizatorët e kësaj lëvizje studentore që udhëhiqte me këto zhvillime në periudhën ‘81, ‘82 e me rradhë.
Kërkesat tona atëherë u mbytën me hekur e me gjak, u bu*rgosën me qindra studentë me mijëra, asokohe ne bëmë edhe një kërkesë që të shkollohemi në vendin tonë, në Shkup të hapet universiteti në gjuhën amtare shqipe. Shpërblimi ishte në he*tuesi, deri në al*ivanosje nga torturat pse kemi kërkuar hapjen e universitetit në gjuhën shqipe dhe atë nuk e bëmë fshehurazi, iu drejtuam të gjitha institucioneve të shtetit, nga kryetari i lidhjes komuniste asokohe, kryetari i kuvendit e kështu me rradhë.
Të gjitha kërkesat tona u shpërblyen me bu*rgje, vr*asje, rep*resalje, arr*atisje. Lindi pluralizmi në vitet e ’90, pikërisht ne si drejtues të lëvizjes studentore tanimë kishim ndërtuar edhe një organizatë politike, edhe me një organ, me një gazetë, e vetmja gazetë opozitare në Jugosllavinë e atëhershme, e vetmja organizatë opozitare që kërkonte drejtësi, barazi, demokraci për të gjithë popujt, por në pamundësi ishte për të vepruar legalisht. Tanimë lindi lëvizja legale, ne e mbështetëm atë lëvizje, e mbështetëm me qëllimin më të mirë se do të ndodhin ndryshimet, do të ndodhin avancimet dhe progresi mirëpo u zhgënjyem. Këtu në vendin tim vazhdonte avazi i motshëm, u abr*ogua Kushtetuta, kushtetutë e cila më herët i njihte shqiptarët element konstituiv të këtij shteti. Të drejta të barabarta me të tjerët edhe pse vetëm në letër ishin ato, edhe këto në letër që ishin u asgjësuan, u abr*oguan.
Shqiptarët, jo vetëm ne si përfaqësues të asaj lëvizje rezistente që ishte por edhe shqiptarët u dëshpruan. Filluan përmes pro*testave, rev*oltave të kërkojnë arsim sipëror në vendin tim. Këto kërkesa u mb*ytën në gjak. Filluan pr*otestat për simbole kombëtare, përsëri mb*yten në gjak. Shqiptarët kërkonin jo ar*më, kërkonin arsim, nuk kërkonin tanke, kërkonin libra për të mësuar. Shqiptarët kërkonin simbole që më herët edhe i kishin pasur dhe jo ba*rut. E keqja ndodhi, të gjitha u bënë, re*volta u rrit dhe ne kemi qenë në situarë a do kontrollohet kjo situatë apo do ju lihet grupeve anarkiste, grupeve keq të mësuara e të ngarkuara ideologjikisht, apo do jemi dalëzotës të situatës dhe vendi të mos devijojë dhe të mos futet në drejtim të forcave që mund të ishin element në dorë të tjetërkujt për devijime e instalime ideologjike.
Nuk ka qenë lehtë as për mua as për bashkëvepruesit sepse ky vend ishte shpallë oaza e paqes dhe për faj të përfaqësuesve shqiptarë që nuk kishin arrit që forcërisht të bindnin komunitetin ndërkombëtar që çështjet të shkojnë më mirë dhe çështjet të avancohen, edhe pse të vetëdijshëm kemi qenë se shqiptarët këtu margjinalizoheshin, mbivotoheshin në parlament, në ekzekutiv dhe thjeshtë ishin një servis apo vetëm që përshpërisnin atë që thuheshte nga lartë.
Nuk mund ta ndalë kurrkush këtë lëvizje të 2001, por çështja ishte që drejtimi duheshte të ishte mirë.Të parët që vunë kontakt me mua, shumë biseda edhe të forta. Ishte ambasadori i NATO-së, i moshuar gati nga darka deri në agim kanë bërë përpjekje unë për të bind ata, ata për të më bind mua që jemi në të drejtë. Ishin oficerë amerikan të cilët kishin njohje me luftën e Kosovës që kishin njohuri mbi të gjitha zhvillimet. Gjërat shkonin gjithnjë e më tepër duke u tensionuar dhe veçmë palët po rreshtoheshin në pozicione frontale. Jam shumë i sigurtë se të gjitha këto takime raportoheshin në qendrën e NATO-së, tek sekretari i përgjithshëm, raportoheshin tek qendra e BE-së në Bruksel, z. Solana, raportoheshin në Washington presidenti Bush.
Unë mendoj që dhe jam shumë i sigurtë që NATO , BE dhe SHBA e kuptuan se në këtë vend gjërat do të shkojnë keq, gjërat do të shkojnë jashtë kontrollit dhe ngarkuan përfaqësues për të filluar negociatat dhe të mos na përsëritet Bosnja e Kosova dhe për këtë meritë të jashtëzakonshme ka Aleanca politiko-ushtarake e NATO-së që ndërhyri me ambasadorin, përfaqësuesin në realitet të NATO-së z. Piether Feith, përfaqësuesin e BE-së z. Stefan Lehne dhe përfaqësuesin e NATO-së në rajon David Slin, me të cilët tanimë kemi punuar, muaj po edhe me vite për të arritur Marrëveshjen Paqësore të Ohrit.
Duhet të përmend që në këtë fazë fillestare unë ndodhesha në pozita shumë të vështira, për të paraqit përpara komunitetit ndërkombëtare dhe atij vendor, platformën për të cilën ne e kërkojmë. Duheshte një platformë mirë e hartuar dhe e përgatitur edhe kombëtarisht edhe ndërkombëtarisht e mbrojtur, e përpunuar, e hartuar si është më së miri. Disa drafte që më binin ca juristë, nuk e mbulonin atë që kërkoja unë dhe shtabi, atëherë përmes disa miqve biem në kontakt me ekspert të fushës së jurisprudencës por edhe të ligjeve ndërkombëtare, Paul Williams të cilit i jam mirënjohës.
Jemi takuar, më ka dëgjuar me orë të tëra, ka përgatitur draftet, jemi takuar sërish, sërish kemi këmbyer mendime, sërish takim pas takimi dhe u bë një draft i shkëlqyeshëm me të cilin unë u pajtova, nëse i kujtohet Paul Williams – it unë jam nënshkruar edhe me iniciale edhe me nënshkrim të plotë, edhe me nënshkrim që atë draft e pranoj.
Kam pranuar tërësisht Marrëveshjes Paqësore të Ohrit dhe për këtë dëshmitarë janë të gjithë përfaqësuesit e NATO-së, Bashkimit Europian. Kaluam vështirësi nga më të mëdhatë, por cila ka qenë vështirësia më e madhe që mendoj do të ishte tragjike edhe për shqiptarët edhe për maqedonët, ndarja e këtij shteti. Tjetër është çka thuhet pas 20 vjetësh, por para 20 vjetësh edhe ky opcion ka qenë në tryezë.
Unë do i jem mirënjohës NATO-së, Washingtonit, Brukselit që ne gjetëm përkrahjen e fortë kundër këtij opsioni tra*gjik me pasoja shumë të mëdha për qytetarët tanë. U tejkalua, unë do u jem mirënjohës këtyre qendrave për mbështjetjen e vazhdueshme që kanë dhënë për jetësimin, zbatimin e Marrëveshjes Paqësore të Ohrit.
Ndajmë këtë sukses bashkë, autoritete vendore, parti politike dhe autoriteteve ndërkombëtare që me përkushtim dhe asnjëherë nuk u ndanë nga interesimi dhe ndihma që kjo marrëveshje të jetë e zbatueshme dhe funksionale.
Ne na ka interesuar që në marrëveshje të përfshihen gjërat substanciale, me çka të arrinim nga qiraxhinj në vendin tonë të bëhemi zot në vendin tonë. Unë fillimisht u ankova se kemi qenë persekutu, kemi qenë margjinalizu, kemi qenë të burgosur, këtu e kam Harin. Dhe në një moment e ngris dhe i tregoj gjurmët që mi kanë lënë ud*bashët e atëhershëm dhe ky më shikoi, më shikoi dhe më tha: “Po mos të të kishin rrah tha, nuk do ishe ti tani në tavolinë me mu të bisedosh, këtu do bëjmë këtë hap, këtu duhet ta bëjmë këtë hap. Edhe Hari ka të drejtë se nëse nuk i kërkon të drejtat dhe nëse nuk lufton për lirinë atë nuk e gjen kurrë.
Në një moment, poashtu me një politikan të lartë të vendit vërtetova atë që ne e kishim vërtetuar më si lëvizje studentore, por pas 2001 pasi kishin ndodh më gjërat. Dhe thotë, shqiptarët kërkonin të drejta, arsim, barazi, drejtësi, ne i vr*amë. Dhe kështu ka ndodh sepse nuk analizoheshin si duhet. Por, cilat ishin analizat që u bëheshin zhvillimeve? Ne jemi të fortë, ne jemi zot të këtij shteti, përjashtoheshin shqiptarët nga çdo lëvizje, përjashtoheshin shqiptarët nga proceset. Nuk arritëm në shekullin 21 që ne sëpaku të bënim hapin që kishim bërë në vitin 1903 në kryengritjen e Ilindenit bashkë shqiptarë e maqedonas, vllehë për një shtet të përbashkët.
Ne kemi përgjegjësi të mëdha historike edhe si parti politike ti tejkalojmë dhe të punojmë me njërëzit ti tejkalojnë paragjykimet. Akoma ka paragjykime në këtë vend! Akoma ka interesime që motivohen nga ideologji e vende që nuk duan përparimin e vendit tonë, por duan ndikimet e tyre. Ne nuk kemi alternativë tjetër, zbatimi në tërësi i Marrëveshjes Paqësore të Ohrit, Marrëveshjes së Prespës, Marrëveshjes për fqinjësi të mirë me Bullgarinë, të zbatojmë me përpikmëri detyrat që ne ia kemi vënë vetes të pakompromis kundër krimit, korrupcionit.
Ne Europën në prag e kemi, por detyrat duhet ti bëjmë. Ne jemi vend anëtar i NATO-së, ne duhet ta fshijmë nga kokat tona autonominë apo pavarësinë klasike, nuk ka autonomi e pavarësi klasike kur futesh në aleanca dhe futesh në partneritet me BE-në dhe duhet të zbatosh normat e të gjithëve. Sa je i vogël tani bëhesh po aq i madh. Sa të mëdhenj jemi ne sa të mëdhenjtë në NATO! Por, ama ne duhet të vendosim standardet e NATO-së sepse ne kemi kërkuar të jemi pjesë e NATO-së.
Jam shumë i sigurtë se me potencialin që ka vendi im ne mund të arrijmë dhe për këtë jam shumë e shumë i sigurtë, prandaj ti respektojmë marrëveshjet e arritura, të arrijmë që komunitetet në këtë vend janë zot të fateve të veta, mos na pengojë as gjuha e as kultura e njëri-tjetrit. Avancimi i gjuhës dhe kulturës së njëri-tjetrit është avancimi i shtetit. Sa më lojal shteti aq më lojal qytetarët! Kemi arritur mjaft edhe shumë punë kemi për të bërë dhe duhet bërë! Ju faleminderit!
