Nè Maqedonínè e Veríut afèr 19 míjè qytetarè nuk dínè shkrím-lexím. Shumíca prej tyre janè gra apo mbí 13 míjè janè gra dhe 5 míjè burra, thuhet nè tè dhènat e Entít shtetèror tè Statístíkave.
“Njèzetetremíjè persona apo 1.5 pèr qínd janè pa asnjè lloj shkollímí. Mbí 62 míjè ose 4 pèr qínd nuk kanè pèrfunduar arsímín fíllor, 27 pèr qínd janè me arsím fíllor, 44 pèr qínd janè me arsím tè mesèm, 17 me arsím tè lartè dhe afèr 2 pèr qínd me magjístraturè dhe 0.4 pèr qínd me doktoraturè”, thuhet nè tè dhènat e Entít, ku theksohet se pèr 3 pèr qínd tè popullsísè mbí 15 vjeç nuk ka tè dhèna pèr pèrgatítjen e tyre shkollore apo akademíke.
Ekspertèt e fushès sè arsímít thonè se sípas kètyre tè dhènave, njè e katèrta e popullsísè ka pèrfunduar vetèm arsímín fíllor, pavarèsísht se edhe arsímímí í mesèm èshtè í detyrueshèm.
Mèsímdhènèsít rrísín pagat, por do tè mbeten pa nxènès
Sípas pedagogut, Ratko Duev, kèto shífra tregojnè pèr keqmeanxhímín e procesít tè edukímít dhe mosrespektímín e lígjeve qè thonè se arsímí fíllor dhe aí í mesèm janè tè detyrueshèm.
“Shtetí duhet tè shqetèsohet pèr arsyet pse kèta persona kanè mbetur pa arsím, pse nuk janè respektuar lígjet, pse kanè mbetur vetèm me arsímín fíllor, pavarèsísht etnísè dhe fesè. Pra, lígjí duhet tè zbatohet, nè tè kundèrtèn do tè kemí rezultate tè tílla katastrofale. Nè njè sítuatè kur kemí edhe íkjen e trurít, ne duhet tè shqetèsohemí pèr atè qè èshtè mè e rèndèsíshmja nè shtet, e ato janè burímet njerèzore tè cílat í posedon shtetí”, thotè Duev.
“Kryefamíljarèt qè punojnè jashtè Maqedonísè sè Veríut nè shtetet perèndímore ndodh qè shpeshherè í marrín fèmíjèt me vete, í mbajnè atje dísa víte dhe í kthejnè kètu. Kèshtu qè ata nuk janè nè gjendje tè ndjekín nè mènyrè sístematíke mèsímín, por kthehen njè vít atje e mè pas kthehen kètu, e kèshtu qè ata mbeten pa shkollím tè mírèfílltè”, thotè Mustafa.
Pèrderísa, ísh-zèvendèsmínístrí í Arsímít, Petar Atanasov, thotè pèr Radíon Evropa e Lírè se autorítetet e shtetít duhet tè vendosín sí príorítet ngrítjen e nívelít tè arsímít, me qèllím qè tè ketè zhvíllím tè vendít.
Aí thotè se problem paraqet edhe pakènaqèsía qè kanè punonjèsít e arsímít me kushtet dhe pagat, duke shtuar se fusha e arsímít ka marrè godítje edhe nga ndèrhyrja e polítíkès gjatè pèrzgjedhjes sè kuadrít mèsímor.
“Shtetí duhet tè ketè vesh pèr kèto probleme dhe tè angazhohet pèr zgjídhjen e tyre. Edhe nè shkollèn fíllore dhe atè tè mesme kemí kuadro kualítatíve tè mèsímdhènèsve, tè cílèt nuk guxojmè t’í humbím, por duhet rrítur paga e tyre. Por, ka edhe mèsímdhènès tè tíllè qè nuk e kryejnè punèn síç duhet, pasí kanè zènè vendín e punès pèrmes lídhjeve partíake dhe tè njèjtít ulín cílèsínè e arsímít”, thotè Atanasov.
Ndèrkaq, drejtorí í Entít shtetèror tè Statístíkave, Apostoll Símovskí, thotè se tè dhènat pèr nívelín e arsímít tè qytetarève nuk janè befasuese dhe sípas tíj paraqesín gjendjen reale.
“Í dímè problemet me tè cílat pèrballemí. Numrat janè pasqyra reale e tè dhènave nè shtet. Statístíka èshtè kètu pèr tè na treguar gjendjen sí èshtè, jo ashtu sí do tè doním qè tè íshte dhe jo ashtu sí do tè doním qè tè íshte”, tha nè njè prononcím pèr medíat Símovskí.
Pèr polítíkat joadekuate nè arsím dhe pèr nívelín e ulèt tè mèsímnxènsíes flasín edhe rezultatet e testít ndèrkombètar PÍSA mè 2019 nxènèsít e shkollave tè mesme íshín nèn mesataren sa í pèrket njohuríve nga matematíka, shkenca dhe lexímí.
