Përveç çokollatës, djathit, orëve dhe thikave të ushtrisë, Zvicra shpesh është sinonim i pasurisë. Por, pse saktësisht është kaq i pasur ky vend i vogël me vetëm 8.7 milionë njerëz?
Në sondazhe dhe studime të ndryshme ndërkombëtare, Zvicra vazhdimisht renditet ndër kombet më të pasura të botës, qoftë për sa u përket të ardhurave të familjeve apo pasurive individuale.
Mesatarisht, çdo person në Zvicër zotëron pasuri që arrin në 460,000 franga, sipas statistikave nga Banka Kombëtare Zvicerane (SNB).
Kjo i bën banorët zviceranë ndër më të pasurit në botë.
Sidoqoftë, ndërsa pasuritë individuale janë dyfishuar në 20 vjetët e fundit, pabarazitë në shpërndarjen e pasurisë janë rritur gjithashtu.
Për shembull, 1 për qind e pasur e popullsisë pa pasurinë e tyre të rritet me 43 për qind, ndërsa pasuritë e 75 për qind të fundit u rritën me vetëm 18,6 për qind, tregojnë shifrat nga llogaritjet e Administratës Federale të Taksave.
Por, para se të analizojmë arsyen e pasurisë së famshme (ose ndonjëherë famëkeqe) të vendit, duhet të përmendet një gjë:
Zvicra nuk ka qenë gjithmonë aq e pasur.
Ndoshta është e vështirë të besohet, por ka qenë një kohë kur dhjetëra mijëra qytetarë të Zvicrës emigruan për t’i shpëtuar një jete të varfër.
Siç shkroi The Local në mars të vitit 2020, “në shekujt e kaluar, një pjesë e madhe e popullsisë në këtë vend malor pa dalje në det, pa pasur burime natyrore, luftuan për të mbijetuar. Kjo ishte veçanërisht e vërtetë për zonat rurale, ku njerëzit mbetën të varfëruar deri në shekullin e 19-të”.
Edhe kur banorët e zonave urbane filluan të përfitojnë nga industrializimi që transformon ekonominë, ata që jetojnë në fshat ose në rajonet Alpine vuajtën nga uria e përhapur, duke bërë që shumë prej tyre të kërkonin fatin e tyre jashtë shtetit – kryesisht në Amerikën e Jugut dhe të Veriut.
Shumë prej atyre që nuk shkuan jashtë u zhvendosën nga zonat rurale në qytete, ku vazhduan të jetonin në kushte të pasigurta.
Sipas një dokumenti zyrtar qeveritar, “kushdo që nuk ishte një qytetar i një komune, ishte i pastrehë dhe jetonte në kufijtë e komunitetit ose u la të endet në vend si një endacak”.
Atëherë, si u shndërrua Zvicra nga një komb i varfër në një të pasur që është sot?
Historia e saj prej leckash në pasuri ka rrënjë në lulëzimin ekonomik të fundit të shekullit të 19-të, i cili do të vazhdojë në shekullin e 20-të – dhe më gjerë.
“Ka shumë faktorë që janë të ndërlidhur – nga të qenit një industrializues i hershëm e deri në bërjen e një novatori, veçanërisht rreth vitit 1900 kur ajo ndërthuri hidrocentralin me elektrifikimin”, tha Patrick Ziltener, i cili jep një kurs të quajtur “Si Zvicra u bë e Pasur” në Universitetin e Cyrihut.
Faktorë të tjerë të rëndësishëm janë “stabiliteti dhe neutraliteti në luftëra, të kombinuara me politika të kujdesshme ekonomike dhe sociale”, theksoi ai.
Në vitet 1950, Zvicra u zhvendos nga industriale në një ekonomi shërbimi; sektori i tij financiar filloi të lulëzojë duke ofruar shërbime konfidenciale – dhe jo gjithmonë krejtësisht ligjore – dhe mbrojtje për të pasurit.
Sidoqoftë, ligjet e reja janë miratuar në vitet e kaluara, duke i bërë institucionet financiare zvicerane më transparente dhe në përputhje me rregulloret ndërkombëtare.
Ka shumë më shumë arsye për prosperitetin e Zvicrës
“Shumë libra të biznesit i referohen Zvicrës si vendi i mrekullive’. Dhe kjo është thelbi i saj”, tha Ueli Mäder, një profesor i sociologjisë në Universitetin e Bazelit në një intervistë për The Local.
Disa vjet më parë, Mäder dhe ekipi i tij zhvilluan kërkime për këtë temë, i cili rezultoi në një raport me 257 faqe të titulluar “Paraja dhe Fuqia në Zvicër”.
Profesor Mäder dha më shumë depërtim në tranzicionin spektakolar të Zvicrës në një komb të pasur dhe të prosperuar.
“Një përgjigje e thjeshtë është se Zvicra u bë e pasur falë zellit dhe inovacionit të zgjuar”, shpjegoi ai.
“Por ka edhe shumë faktorë të tjerë”.
Së pari, Zvicra u zhvendos nga një komb i emigrantëve (siç u përmend më lart) në atë të emigrantëve – në fakt, më shumë se 25 përqind e popullsisë aktuale ka rrënjë të huaja.
Përmes imigracionit, Zvicra, një vend pa burime natyrore, “përfitoi nga perandoritë koloniale evropiane, duke marrë lëndë të parë të nevojshme urgjente”, tha Mäder.
“Zvicra praktikoi kolonializëm pa pasur koloni të veta. Kjo ishte baza e industrializimit të tij të hershëm”, shtoi ai.
Ky sistem vazhdon edhe sot e kësaj dite, vuri në dukje Mäder.
“Ekziston një tendencë që çmimet e lëndëve të para të bien në lidhje me mallrat e prodhuara në mënyrë industriale që eksporton Zvicra. Prandaj, vendet e varfra marrin më pak të ardhura dhe Zvicra përfiton prej tyre”.
Përgjatë shumë dekadave, vendi gjithashtu zgjodhi proteksionizmin sesa tregtinë e lirë.
Një shembull i proteksionizmit, si dhe i zellit të sipërpërmendur dhe inovacionit gjenial, është se “Zvicra mbrojti veten kundër tekstileve të lira nga Anglia, duke preferuar të mekanizonte vegjet e veta”.
Proteksionizmi tregtar, një politikë që mbron industritë vendase nga konkurrenca e huaj, është akoma gjallë sot.
Një rast i tillë është qumështi.
Qumështi mund të importohet vetëm nëse ka mungesë në Zvicër, gjë që nuk ndodh aktualisht. Kjo do të thotë që qumështi zviceran nuk ka konkurrentë të huaj që pretendojnë për vëmendjen e konsumatorëve dhe e detyrojnë atë të ulë çmimin e tij.
Një sistem i tillë është padyshim i keq për konsumatorët zviceranë të cilët duhet të paguajnë një çmim më të lartë për qumështin. Sidoqoftë, është mirë për fermerët e qumështit, të ardhurat e të cilëve nuk janë më të ulëta nga prodhuesit e huaj.
Kjo, nga ana tjetër, krijon pasuri (edhe nëse është relative) në vend të varfërisë midis prodhuesve të qumështit në Zvicër.
Ka edhe faktorë të tjerë të pasurisë.
Siç theksoi Mäder, “stabiliteti politik i Zvicrës është gjithashtu i rëndësishëm dhe kjo e bëri Zvicrën tërheqëse për pasuritë e huaja. Dhe, edhe pse sekreti bankar është hequr. Zvicra mbetet një qendër e rëndësishme financiare”.
A ka kontribuar ari nazist i grumbulluar në bankat zvicerane në pasurinë e Zvicrës?
Deri dhe gjatë Luftës së Dytë Botërore, Zvicra dhe bankat e saj morën në zotërim një sasi të konsiderueshme të ‘arit nazist’.
I njohur në gjermanisht si ‘Raubgold’ (ari i vjedhur), ai ishte konfiskuar nga qytetarët e Gjermanisë dhe vendeve të tjera nga nazistët dhe ishte depozituar në bankat zvicerane.
Ndërsa është e pamundur të dihet saktësisht se sa ar ishte grumbulluar, vlerësimet nga Banka Kombëtare Zvicerane botuar në New York Times sugjerojnë se ajo ishte mbi 20 milionë franga, megjithëse inteligjenca britanike vlerëson se ishte të paktën dhjetëfishi i kësaj shume.
“Dërgesat e arit të regjimit nazist në Zvicër janë një realitet i trishtuar”, tha Mäder, duke shtuar se ai gjithashtu ka kontribuar në pasurinë e vendit.
“Sa është e diskutueshme dhe sigurisht që ka shumë mite për këtë. Por edhe një sasi e vogël është mjaft e turpshme”, vuri në dukje ai.
A u bë Zvicra më pak e pasur gjatë pandemisë Covid?
Si të gjitha vendet e pasura dhe të varfra, Zvicra gjithashtu vuajti pasojat ekonomike të pandemisë. Në vitin 2020, prodhimi i saj ra me 2.9 për qind, por sipas hulumtimit nga një kompani e sigurimeve dhe risigurimeve Swiss Re, Zvicra doli më mirë se kombet e tjera evropiane.
Për shembull, në Itali, Spanjë, Francë dhe Gjermani, ekonomia pësoi humbje përkatësisht prej 8.8 për qind, 10.9 për qind, 8.2 përqind dhe 4.9 për qind.
Një nga arsyet është “përbërja e ekonomisë zvicerane me financat e saj publike dhe shtëpiake.
