Nga Tim Culpan, Bloomberg
Ndoshta do të duhen vite para se të mbërrijmë në “momentin Franz Ferdinand”, por një su*lm kibernetik ka potencialin të shkaktojë një lu*ftë globale, të pakrahasueshme me asgjë që kemi parë deri tani.
Mendoni pak se çfarë do të ndodhte përtej ndërprerjeve të energjisë dhe internetit, kolapsit të sistemeve bankare, mungesave ushqimore apo ujit të helmuar. Në su8lmin e fundit operativët e mbështetur nga kinezët shfrytëzuan dobësitë në Exchange Server të Microsoft Corp duke shkaktuar dë8me në të gjithë botën, kryesisht midis ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme.
Dy muaj më parë, administrata amerikane e drejtoi gishtin nga Rusia për një su*lm të madh ndaj kompanisë së softuerit SolarWinds Inc ,që duket se synonte klientët e qeverisë amerikane. Fatmirësisht, deri më tani me gjithë dhjetëra su*lme kibernetike të ndodhur midis superfuqive gjatë 2 dekadave të fundit, bota ka vazhduar që të rrotullohet sipas boshtit të saj dhe jeta për shumicën e njerëzve ka vazhduar kryesisht e papenguar. Por kjo mund të ndryshojë në çdo moment.
Problemet po zienin tashmë në Evropën e fillimit të shekullit XX-të, teksa kombe të ndryshme garonin për epërsi dhe filluan që të armatoseshin në pritje të ko*nfliktit të madh. Ndaj, vr*asja në qershor të vitit 1914 e Kryedukës Franz Ferdinand, trashëgimtarit të supozuar të fronit të perandorisë Austro-Hungareze, ishte shkëndija që ndezi “ba*rutin e thatë” të ten*sioneve rajonale, duke shkaktuar një lu*ftë në llogore që solli 20 milion të vd*ekur.
Edhe lu*fta globale kundër ter*rorizmit, u nxit nga një ngjarje e vetme. Kur Al-Kaeda filloi su*lmet e saj në territorin amerikan më 11 shtator 2001, pë*rplasja midis grupeve ek*stremiste ter*roriste dhe Perëndimit ishte tashmë e as*hpër.
Më tetor 2000 ishte su*lmuar me bo*mba lu*ftanija amerikane “USS Cole”. Reagimi amerikan do të shtrihej nga Afganistani në Irak, një territor që ka më pak si objektiv kontrollin mbi popullatën, se sa ideologjinë dhe burimet natyrore. Tashmë po përjetojmë një lloj të ri lu*fte.
Aty ku aktorët shtetërorë dhe gjysmë shtetërorë bëjnë lu*ftë kundër vi*ktimave si të synuara por edhe më gjerë, ku qëllimet specifike janë të paqarta – ndoshta përçarje, vj*edhje e teknologjisë dhe informacionit, apo edhe frikë e përgjithshme, pasiguri dhe dyshim – a*rmët kryesore janë rreshtat e kodit të një softueri.
Ky stil beteje ka vi*ktima, identiteti i të cilave nuk dihet gjithmonë, dhe autorë që e fshehin punën e tyre. Për shembull, merrni Kinën. Shpejtësia me të cilën Pekini mohon një su*lm, është shpesh e kundërt me fajësinë e saj të mundshme.
Apo SHBA-në për të njëjtën çështje. Që në vitin 2005, ajo bashkëpunoi me Izraelin për të lëshuar virusin “Stuxnet” kundër programit iranian të pasurimit të uraniumit. Ndërsa asnjëri nuk e ka pranuar zyrtarisht rolin e tij, edhe ata kanë qenë gjithashtu të zhurmshëm në hedhjen poshtë të ak*uzave ndaj tyre.
Por ekziston një paralele e pazakontë që duhet të bëhet midis ar*matimit kibernetik dhe atij bë*rthamor. Kur SHBA-ja hodhi 2 bo*mba at*omike në Japoni në vitin 1945 dhe i dha fund lu*ftës në Paqësor, u rrit frika se mund të kishte su*lme edhe më shka*tërruese,teksa vende si Bashkimi Sovjetik, Britania, Franca dhe Kina zhvilluan aftësitë e tyre bërthamore.
Gjithsesi e kundërta ishte e vërtetë, duke i dhënë shkas konceptit të Shk*atërrimit të Sigurt Reciprok, si një arsye pse duhet të praktikohej frenimi në raportet midis fuqive të mëdha.
Sidoqoftë, në rastin e një lu*fte kibernetike, vendet nuk duket se janë të gatshme që të pranojnë aftësitë e tyre apo përdorimin e një ar*me të tillë. Siç shkruante “The New York Times” në vitin 2012, presidenti i atëhershëm Barack Obama hezitoi të bënte publik rolin e SHBA-së në su8lmet ndaj Iranit, nga frika se duke e bërë këtë do t’i lejonte kombet e tjera, ter*roristët apo edhe hakerat që të justifikonin veprime të ngjashme.
Ka të ngjarë që Pekini të ketë të njëjtën pikëpamje, duke mohuar shpejt dhe në mënyrë të përsëritur ak*uzat të tilla edhe kur gjurmët e “gishtave” të tij duket se janë në të gjitha su*lmet. Në fakt, Obama dhe udhëheqësi kinez Xi Jinping njoftuan në vitin 2015 një ar*mëpushim mbi sp*iunazhin ekonomik kibernetik – një det*antë me një hapësirë në dukje të kufizuar.
Por ndërprerja zgjati më pak se 4 vjet,pas ak*uzave se Kina kishte rinisur su*lmet e saj. Por as SHBA-ja dhe aleatët e saj nuk kanë gjasa të kenë hequr dorë nga su*lmet pirate. Kësisoj, aftësitë kibernetike do të rriten dhe su*lmet do të vazhdojnë.
E vetmja gjë që mungon është që një su*lmi i tillë të shkojë shumë larg, dhe të shkaktojë një kundërpërgjigje të përmasave të mëdha, çka mund të sjellë një sërë reagimesh zinxhir, me ha*kmarrje të shumta dhe të vazhdueshme kibernetike që paralizojnë rrjetet energjitike, transmetimin e të dhënave, bujqësinë, rrjedhën e informacionit, sistemet e transportit dhe zinxhirët e furnizimit me ushqime.
Ndërsa kësaj lu*fte, mund t’i mungojë reja në formë kërpudhe e një bo*mbe at*omike, apo forca shp*ërthyese e go*ditjeve me ra*keta, shka*tërrimi mund të jetë po aq i përhapur, dhe madje mund të çojë në një konflikt ushtarak.
Është kjo arsyeja pse shpresa më e mirë mund të jetë që ekuivalenti kibernetik i ar*mëve bër*thamore të zhvillohet dhe të zotërohet – dhe kjo gjë të pranohet publikisht – nga të gjitha fuqitë kryesore. Kjo gjë do të tregonte se të gjithë kanë potencialin të shkaktojnë aq shumë tr*azira dhe shk*atërrime saqë përdorimi i tyre do të ishte i pamundur.
Megjithatë, vetëm ekzistenca e tyre mund të risjellë edhe një herë në mendjen konceptin dhe frikën e shk*atërrimit të sigurt të ndërsjelltë, dhe përfitimin e tij pa*radoksal: paqen.
