Abdulla Mehmedi
Nuk kanë kaluar as 24 orë nga publikimi i intervistës time në lidhje me pengesat (veton) nga pala bullgare kundër Maqedonisë Veriore në procesin e anëtarësimin në BE, përveç pengesave që mua personalisht mi krijon ky pushtet, me ndërprerjen e rrymës elektrike (jo për herë të parë) dhe pengesa të tjera, e kanë bllokuar edhe intervistën në faqen e Institutit ku është publikuar, për ta pamundësuar leximin e saj nga të interesuarit. Për këto arsye e ripublikoj këtu tekstin integral të intervistës, që ta lexojnë lirisht të interesuarit.
Lexojeni së paku përgjigjen e fundit në këtë intervistë dhe gjithçka do ta keni të qartë!
(20.XI.2020)
Intervistë ekskluzive me kryetarin e Akademisë Shqiptare Amerikane të Shkencave dhe të Arteve, me seli në Shkup, prof. Abdulla Mehmeti. Intervistoi Selim Ibraimi @CSSDMacedonia.
PËR RINGJALLJEN E FANTAZMAVE NGA E KALUARA NË REALITETIN E SOTËM TË INTEGRIMEVE GLOBALE
(Në lidhje me historinë e mosmarrëveshjeve mes Bullgarisë dhe Maqedonisë Veriore për çështje të historisë, gjuhës dhe identitetit të popullit maqedonas)
Pyetja dhe përgjigjja e fundit:
CSSD: Cili duhet të jetë pozicioni i shqiptarëve në raportet Sofje-Shkup?
MEHMETI: E para, ndër shqiptarët nuk duhet të krijohet bindje dhe jepet hapësirë në këto momente për shpërthime emocionale, kinse në emër të interesave kombëtare, përderisa këto probleme të riaktualizuara sot mes Maqedonisë Veriore dhe fqinjëve të saj janë heshtur dhe toleruar gjatë gjithë kohës edhe nga shqiptarët, si nga faktori politik dhe intelektuale edhe nga mediet dhe opinioni. Së dyti, shqiptarët, si popull vendës në Maqedoni dhe në nivel kombi, nuk është dashur të qëndrojnë indiferent ndaj këtyre zhvillimeve, qoftë edhe në rastin kur bëhet fjalë thjesht për çështje dypalëshe mes dy popujve, bullgarëve dhe maqedonasve. Nuk duhet as sot të qëndrojnë indiferent, përderisa këto probleme i tejkalojnë suazat e mosmarrëveshjeve historike mes dy popujve, duke i atakuar edhe interesat e shtetit të Maqedonisë Veriore dhe të gjithë qytetarëve të saj, ku shqiptarët janë element tepër i rëndësishëm dhe garantues të stabilitetit, perspektivës evropiane dhe të ardhmes së këtij shteti të përbashkët. Nuk përbën fshehtësi nëse themi se, as Bullgaria, as Serbia apo Greqia kanë dashur dhe mirëpritur krijimin e shtetit të pavarur të Maqedonisë Veriore, por secila nga këto shtete kanë pretenduar ta gllabërojnë atë nën sqetullat e veta, gati gjithmonë në të kaluarën, sidomos nga Marrëveshja e Shën Stefanit (1878), Marrëveshja e Bukureshtit (1913) dhe më vonë. Në rrethanat e reja, me shkatërrimin e ish-Federatës Jugosllave, këto apetite janë ringjallur dhe shfaqur në forma më të sofistikuar, me ndërhyrje të herëpashershme, të drejtpërdrejta apo të tërthorta. Maqedonia Veriore, nga pavarësia e saj ka kaluar shumë sfida dhe kurthe të ngritura nga këto shtete fqinje, siç është përpjekja e fundit e palës bullgare me bllokimin dhe kushtëzimin e saj në procesit e anëtarësimit në BE. Për krijimin e kësaj situate, në momente tepër të ndjeshme për vendin dhe rajonin, nuk duhet t’i lihet faji vetëm palës bullgare, por edhe faktorëve politikë vendës, pa e përjashtuar edhe faktorin politik shqiptar. Goditjeve të sinkronizuara nga qendrat politike të jashtme, sidomos nga disa shtete fqinje, është dashur me kohë t’u jepet përgjigje e duhur. Si ka mundur të mos vërehet dhe të tolerohet, si ditë e referendumit për pavarësinë e Maqedonisë të zgjidhet data 8 shtator, në vitin 1991, kur dihet se kjo datë në histori shënon ditën e krijimit të shtetit kuisling bullgar të Vanço Mihajllovit në Maqedoni, më 8 shtator 1944? Si nuk qenka vërejtur dhe është toleruar vendosja e datës 3 Mars, dita e Marrëveshjes së Shën Stefanit për krijimin e Bullgarisë së Madhe, si ditë e Komunës së Tetovës, e qendrës politike, kulturore dhe e rezistencës kombëtare të shqiptarëve në Maqedoni? Si nuk qenka hetuar dhe është toleruar, në asnjë regjistrim të popullsisë në Maqedoninë e pavarur, të mos ketë rubrikë për deklarimin e përkatësisë etnike bullgare, të kësaj bashkësie etnike që jeton në Maqedoni dhe e ndje veten si të tillë? Si nuk qenka hetuar dhe është toleruar në Preambulën e Kushtetutës së Maqedonisë Veriore, të sjellë së pari herë në vitin 1991 dhe të ndryshuar e plotësuar dy herë më vonë, në vitin 2001 dhe në vitin 2019, në të cilën përmenden të gjithë banorët e këtij shteti sipas përkatësisë etnike të tyre, maqedonasit, shqiptarët, turqit, vllahët, serbët, romët, boshnjakët dhe të tjerët, ndërsa qytetarët që e ndjejnë veten bullgarë të mos përmenden ashtu siç janë përmendur të tjerët? Ndërkohë që, Shkupi zyrtar gjithmonë e ka ngritur çështjen e ekzistimit të pakicës maqedonase në Bullgari, madje ka pasur edhe një proces gjyqësor për këtë çështje në Gjykatën ndërkombëtare të Strasburgut. Çfarë domethënë e gjithë kjo që përmendëm? Siç duket, forca të caktuara politike në vend dhe jashtë janë munduar pandërprerë për krijimin e situatës siç e kemi sot, në prag të anëtarësimit të Maqedonisë Veriore në BE, si shtet demokratik dhe i pavarur, jo si koloni e ndonjërit nga shtetet fqinje. Tani kur janë betonuar kornizat e reja për të ardhmen e shteteve të rajonit, sidomos të atyre në kuadër të Ballkanit Perëndimor, ku bën pjesë edhe Maqedonia Veriore, por nuk bëjnë pjesë Bullgaria dhe Greqia, këto tensione perceptohen si tepër tendencioze dhe si një kujtesë e vonuar e politikës zyrtare të Sofjes dhe e qendrave të tjera në rajon, të cilat “miqësisht” pretendojnë ta mbajnë Maqedoninë Veriore nën sqetullat e veta, në ëndrrat e të cilave ende flenë fantazmat e shekujve të kaluar. Sidoqoftë, në këto lojëra politike dhe diplomatike është një fat i mirë që, shumica e banorëve të Bullgarisë, të Maqedonisë Veriore dhe shteteve të tjera të rajonit, nuk mendojnë sikurse mendojnë elitat politike që qeverisnin aktualisht në këto shtete, ndërsa kjo jep shpresë për një të ardhme më të mirë të rajonit, të popujve dhe shteteve të tij, në rrjedhat e sotme të historisë dhe qytetërimit evropian.
Tetovë, 19.XI.2020
