Më shumë sesa një katastrofë e shëndetit publik, pandemia COVID-19 është një ngjarje që përcakton historinë, me implikime të gjera përsa i takon shpërndarjes globale të pasurisë dhe pushtetit. Me ekonomitë në rënie të lirë dhe tensionet gjeopolitike në rritje, nuk mund të ketë më kthim në normalitet: e kaluara ka ikur tashmë dhe e ardhmja është e vetmja gjë që ka rëndësi.
Pandemia COVID-19 po hyn në fazën e saj të dytë ndërsa vendet gradualisht rihapin ekonomitë e tyre dhe lehtësojnë ose madje revokojnë masat e rrepta të distancimit social. Megjithatë, në mungesë të një terapie ose vaksine efikase dhe në dispozicion nga të gjithë, kthimi në “normalitet” do të jetë më shumë aspirues sesa i vërtetë. Më keq akoma, ai rrezikon të shkaktojë një valë të dytë infeksionesh në nivel lokal dhe rajonal dhe ndoshta edhe në një shkallë shumë më të madhe.
Vendimarrësit politikë, punonjësit e kujdesit shëndetësor, shkencëtarët dhe publiku i përgjithshëm kanë mësuar shumë nga përvoja e valës së parë. Edhe pse një valë e dytë infektimesh duket shumë e mundur, ajo do të jetë shumë ndryshe nga vala e parë. Në vend të një izolimi total që ndalon totalisht jetën ekonomike dhe sociale, përgjigja do të mbështetet kryesisht në rregulla strikte për distancim social, telekomunikimi, përdorim të maskave, punë nga shtëpia, video konferenca e kështu me radhë. Por, në varësi të intensitetit të valës së dytë, izolimet lokale ose rajonale mund të konsiderohen ende të nevojshme në rastet më ekstreme.
Ashtu si vala e parë e pandemisë, faza tjetër do të përfshijë njëkohësisht tre kriza. Rrezikut të infeksioneve të reja të dala jashtë kontrollit, si edhe përhapjes edhe një herë në nivel global, duhet t’i shtohen pasojat e vazhdueshme ekonomike dhe sociale dhe një mosmarrëveshje gjeopolitike e përshkallëzuar. Ekonomia globale tashmë është në një recesion të thellë që nuk do të mund të kapërcehet dot shpejt ose lehtë. Dhe kjo, së bashku me pandeminë, do të jetë një faktor në rivalitetin intensiv kino-amerikan, sidomos në muajt para zgjedhjeve presidenciale të Shteteve të Bashkuara të cilat janë planifikuar të mbahen në nëntor.
Sikur të mos mjaftonte destabilizimi që po shkakton kombinimi i trazirave shëndetësore, socio-ekonomike dhe gjeopolitike, nuk mund të shpërfillet as faktori Trump. Nëse presidenti amerikan Donald Trump do të fitonte një mandat të dytë katër vjeçar, kaosi aktual global do të përshkallëzohej në mënyrë dramatike, ndërsa një fitore për kundërshtarin e tij demokrat, Joe Biden, të paktën do të sillte një stabilitet më të madh.
Aksionet në zgjedhjet presidenciale në SHBA vështirë se mund të jenë më të larta. Duke pasur parasysh krizat në rritje të botës, nuk është e tepërt të thuhet se njerëzimi po i afrohet një kryqëzimi historik. Shkalla e plotë e recesionit ekonomik me siguri nuk do të bëhet e dukshme deri në këtë vjeshtë dhe dimër, kur me shumë mundësi do të vijë si një tronditje tjetër, sepse bota nuk është mësuar më me kontraktime të tilla dramatike. Si psikologjikisht ashtu edhe në terma realë, jemi mësuar me rritjen e vazhdueshme.
Rreziqet në zgjedhjet presidenciale në SHBA mund të jenë shumë më të larta. Duke pasur parasysh shtimin e krizave në botë, nuk është e tepërt të thuash që njerëzimi po i afrohet një kryqëzimi historik. Shkalla e plotë e recesionit ekonomik me siguri nuk do të bëhet e dukshme deri në këtë vjeshtë dhe dimër, kur me shumë gjasa do të vijë një tjetër tronditje, sepse bota nuk është mësuar me kontraktime të tilla dramatike. Si psikologjikisht ashtu edhe në terma realë, ne jemi mësuar me rritje ekonomike të vazhdueshme.
A do të jenë në gjendje vendet më të pasura në Perëndim dhe Azi të përballen me një recesion të thellë, të përhapur, të zgjatur apo edhe depresion? Edhe nëse triliona dollarë në formë shpenzimesh stimuluese do të mjaftojnë për të shmangur një kolaps të plotë, pyetja do të jetë se çfarë vjen pas kësaj.
Në skenarin më të keq të mundshëm (i cili nuk është i pamundur), Trump rizgjidhet, vala e dytë e pandemisë është globale, ekonomitë vazhdojnë të bien dhe lufta e re e ftohtë në Azinë Lindore bëhet nxehtë. Por edhe nëse dikush nuk imagjinon më të keqen, kriza e trefishtë do të fillojë në një epokë të re, duke kërkuar që të rindërtohen sisteme politike dhe ekonomike kombëtare dhe institucione multilaterale. Edhe në skenarin më të mirë të mundshëm, nuk mund të ketë rikthim në status quo ante. E kaluara ka kaluar; tashmë rëndësi ka vetëm e ardhmja.
Nuk duhet të kemi iluzione në lidhje me atë që mund dhe duhet të vijë pas kësaj. Krizat e shkaktuara nga pandemia janë aq të thella dhe të gjera, saqë ato në mënyrë të pashmangshme do të çojnë në një rishpërndarje radikale të fuqisë dhe pasurisë në nivel global. Shoqëritë që janë përgatitur për këtë përfundim duke mbledhur energjinë, njohuritë dhe investimet e nevojshme do të jenë ato që do të fitojnë. Ato që nuk e kuptojnë atë që po afron, do të gjenden midis humbësve.
